De zorg eerlijker maken en gezondheidsverschillen verkleinen. Dat is de insteek van Coöperatie VGZ, de stichting Gelijk Gezond en de Helpdesk Digitale Zorg. Hoewel ze andere invalshoeken hebben, richten ze zich alle drie op mensen die moeite hebben met het vinden van de weg in een woud van digitaal zorgaanbod. Die digitale weg is niet voor iedereen ook de beste weg, zo blijkt tijdens de sessie op Zorg & ict.
Zorg moet voor iedereen toegankelijk zijn, ongeacht inkomen, leeftijd of opleidingsniveau, daarover is iedereen het wel eens. Maar in de praktijk blijkt dat dat ‘de duivel nog altijd op de grootste hoop schijt’. Degenen met het hoogste inkomen hebben vaak de beste toegang tot de gezondheidszorg, terwijl juist de armste groep, die de zorg het hardst nodig heeft, de weg niet kent en daardoor zorg misloopt. De enorme toevloed aan digitale toepassingen in het zorgdomein maakt het voor hen niet makkelijker. Drie sprekers verkennen met Ruud Koolen, Dutch Health Hub, hoe gezondheidsverschillen te verkleinen zijn.
Toekomstbestendig maken
Coöperatie VGZ werkt aan het toekomstbestendig maken van de zorg, benadrukt bestuurder Marjo Vissers. “De afgelopen jaren is de zorg enorm verbeterd, maar ook steeds complexer geworden. Lang niet iedereen kan daar de weg in vinden. Met slimme apps en sociale innovaties willen wij mensen door het doolhof van de zorg helpen, zodat ze zelf de regie over hun gezondheid kunnen nemen.”
Als voorbeeld noemt Vissers een toegankelijke app voor mensen met een visuele beperking en de gratis mindfulness-app, met 40.000 luisteraars per maand een groot succes. “Daarmee kunnen mensen zelf aan hun gezondheid werken.”
Voorzorgcirkels
Daarnaast zet VGZ in op meer fysiek contact tussen mensen onderling, de zogeheten voorzorgcirkels, aldus Vissers. Voorzorgcirkels zijn groepen van tien tot dertien mensen, vaak ouderen, familieleden, buren en vrijwilligers. Binnen deze groepen helpt een deel van de mensen de anderen die zorg of ondersteuning nodig hebben, variërend van praktische hulp zoals vervoer en administratieve ondersteuning tot het bieden van gezelschap en een luisterend oor. “Daardoor blijven mensen langer actief en zelfstandig.”
Gezonde levensjaren
Ook werkt VGZ samen met stichting GelijkGezond, een not-for-profit maatschappelijk initiatief zonder winstoogmerk. GelijkGezond streeft naar meer gezonde levensjaren voor mensen met een minimuminkomen, legt mede-initiatiefnemer Joris van Eijck uit. “Mensen in wijken zoals Utrecht Overvecht leven gemiddeld acht jaar korter dan inwoners van Tuindorp”, zegt hij verontwaardigd.
“Mensen in een kwetsbare positie hebben vaak een combinatie van financiële, sociale en maatschappelijke problemen. Dat zorgt vaak voor een opeenstapeling van fysieke en psychische klachten. Niet iedereen kan die zelf oplossen.” Van Eijck is ervan overtuigd dat een structurele aanpak deze doelgroep kan helpen. “Er zijn pilots, proeven en projecten genoeg geweest, alles is al bekend en onderzocht, maar het ontbreekt aan het structureel beschikbaar maken van passende ondersteuning.”
Doorbijters
Het standaardiseren van de uitkomsten van alle pilots en proeven, een structurele financiering op basis van resultaatbetaling van gemeentes en zorgverzekeraars en voorfinanciering door sociale investeerders zijn volgens Van Eijck veel betere tools. Ook introduceert GelijkGezond een nieuwe functie, die van doorbijter, iemand die alle hulpvragen op een rijtje zet en mensen helpt om grip te krijgen op hun leven. “Die doorbijters hebben we hard nodig”, aldus Van Eijck.
Kopje onder
Ook Merlijne Sonneveld, bestuurder van de Helpdesk Digitale Zorg, wil met haar stichting mensen helpen die kopje onder dreigen te gaan in de digitale zorgzee. De kloof tussen digitaal vaardige en minder vaardige mensen is oneerlijk en leidt tot groeiende zorgongelijkheid, is haar stelling. “Miljoenen mensen hebben moeite met digitale zorgtoepassingen als patiëntportalen en gezondheidsapps. Niet iedereen kan meekomen, een grote groep valt buiten de boot. We vergeten dat er ook veel stress komt kijken bij digitale innovaties.”
Sonneveld pleit voor meer zorg voor en omkijken naar elkaar. “Apps ontwerpen met mensen in plaats van voor mensen, een passende infrastructuur en solidariteit. Want als mensen die wel digitaal vaardig zijn daar gebruik van maken, kunnen mensen die fysieke zorg nodig hebben, die ook krijgen.”
