De jaarwende is het moment van vooruit zien én terug kijken. Tussen feestdagen en nieuwjaarsrecepties in zet de Dutch Health Hub de vijf best gelezen artikelen van 2024 thematisch op een rijtje. Buzzword op het gebied van digitalisering was in 2024 artificiële intelligentie (AI).
Met behulp van kunstmatige intelligentie de administratieve lasten in de zorg halveren. Dat was één van de opvallendste plannen voor de zorg die het kabinet Schoof tijdens Prinsjesdag presenteerde. “Een praktijkproef laat zien dat de administratietijd van een consult teruggebracht kan worden van zeven minuten naar minder dan zestien seconden”, becijferde het kabinet in de eerste formele proeve van bekwaamheid.
Databeschikbaarheid
Voor dit voorbeeld breed navolging vindt, zal er nog flink wat moeten worden verspijkerd aan de digitale infrastructuur van de zorg. Zonder data geen artificiële intelligentie. En de databeschikbaarheid en gegevensuitwisseling in de zorg zijn nog altijd suboptimaal. De oorzaken zijn genoegzaam bekend; gebrek aan technische interoperabiliteit, silo-vorming, versnipperde financiering, eenzijdige afhankelijkheid van IT-leveranciers en strategisch gedrag van zorgaanbieders spelen allemaal een rol. Met initiatieven als CumuluZ en Health-RI worden nu eindelijk de contouren van een geïntegreerde infrastructuur voor uitwisseling en hergebruik van gezondheidsdata zichtbaar.
Gebruik AI neemt hoge vlucht
Als het om de inzet van AI gaat, lijkt het zorgveld in ieder geval niet te willen wachten tot de ‘snelweg’ voor gegevensuitwisseling helemaal is aangelegd. Uit onderzoek blijkt dat het gebruik van artificiële intelligentie in ziekenhuizen een hoge vlucht neemt. Ruim negen van de tien ziekenhuizen (93 procent) passen AI in meer of mindere mate toe. Opvallend is dat monitoring van AI-gebruik hier vooralsnog geen gelijke tred mee houdt. Van amper één op de drie ziekenhuizen (29 procent) is bekend hoe frequent ze AI-modellen testen, trainen en kalibreren om fouten te voorkomen.
AI-hype
Bij zorgbestuurder en hoogleraar Mark van Houdenhoven roept deze gretigheid vragen op. Zijn grote zorg is dat de zorg “kritiekloos achter AI-hype aanloopt” en zich zo met huid en haar verkoopt aan Big Tech. “Nieuwe technologie brengt vooruitgang, maar de vraag is hoe die voortuitgang in de samenleving wordt verdeeld. Wie strijkt de winst van de vooruitgang op? De vraag is hoe we data kunnen omzetten in winst voor de samenleving in plaats van in winst voor bedrijven die de data monopoliseren.”
Eenvoudige systemen
Hoewel ook kritisch ziet intensivist Diederik Gommers, tevens afdelingshoofd Intensive Care in het Erasmus MC Sophia, AI juist als instrument waarmee de zorg zich los maken uit de greep van de grote EPD-leveranciers. “We zijn toe aan nieuwe systemen met meer flexibiliteit”, aldus Gommers. “Wat als we straks LLM’s gebruiken om een EPD te maken? Nu moet ik allerlei tabbladen aanklikken. Dat kan veel eenvoudiger.”
Regie voeren
Het veld lijkt vooralsnog vooral behoefte te hebben aan helderheid, getuige het grote aantal kliks voor een artikel op Dutch Health Hub met de veelzeggende titel “AI in de zorg: antwoord op vragen”. En de zorggebruiker? Die vindt bij zorgaanbieders steeds meer digitale mogelijkheden, maar dan toch vooral binnen de digitale omgeving van de aanbieders.
Het is nog altijd wachten op een voldragen , volwassen en grootschalige applicatie waarover de burger de regie voert. Het ministerie van VWS kondigt aan begin 2025 knopen door te hakken over de Persoonlijke Gezondheidsomgeving (PGO). Of de burger daarmee later dit jaar kan beschikken over een functionele, goed gevulde PGO -zoals toenmalig minister Kuipers beloofde- is de vraag.
