Per 1 december 2023 is het Programma HDAB-NL gestart. Dit programma gaat de technische functionaliteiten voor een nog aan te wijzen coördinerende Health Data Acces Body (HDAB) ontwikkelen. Een HDAB borgt de veilige toegang tot gezondheidsgegevens voor onderzoek, innovatie en beleid. Dit programma helpt Nederland voor te bereiden op de aanstaande European Health Data Space (EHDS) Verordening.
In het wetsvoorstel EHDS staat dat elke lidstaat op z’n minst een of meerdere coördinerende HDAB’s moet inrichten. Die moeten databeschikbaarheid voor wetenschappelijk onderzoek, innovatie en beleid faciliteren. De EHDS harmoniseert hoe de HDAB’s te werk moeten gaan. Daarbij wordt rekening gehouden met waarborgen ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer van betrokkenen.
Een HDAB moet de vindbaarheid van elektronische gezondheidsgegevens mogelijk maken. Daarnaast het proces van gegevensaanvragen en afhandeling uniformeren en een beveiligde verwerkingsomgeving bieden. De coördinerende HDAB vervult ook een toezichthoudende rol. Dit om het secundair gebruik altijd veilig, verantwoord en binnen de kaders van de wet te laten plaatsvinden. Uiteraard is samenwerking met de Autoriteit Persoonsgegevens op vraagstukken rondom privacy onmisbaar.
Verantwoord hergebruik gezondheidsgegevens
Hiermee wordt een belangrijke stap gezet naar het verantwoord hergebruiken van anonieme of pseudonieme gezondheidsgegevens voor wetenschappelijk onderzoek, innovatie en beleid. Dit wordt ook wel secundair gebruik van elektronische gezondheidsgegevens genoemd.
Dat draagt bij aan de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg voor nu en de toekomst. Ook in de Kamerbrief over visie en strategie secundair datagebruik gezondheidszorg van april 2023 staat instellen van een gezondheidsdata-orgaan genoemd. Dit past in de lijn van de Nationale visie en strategie voor een gezondheidsinformatiestelsel.
Voordelen
Een HDAB biedt veel voordelen. Omdat de HDAB een uniform proces met eenduidige procedures en juridische randvoorwaarden voorstaat, kunnen onderzoekers, beleidsmakers en innovators straks beter de juiste gegevens vinden, koppelen en analyseren. Dat is voor hen goedkoper dan de huidige procedure(s) en het spaart tijd. Voor burgers en patiënten is het veiliger en transparanter.
Programma HDAB-NL
Het afgelopen jaar is het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) met een aantal partijen in gesprek geweest om deel te nemen aan een programma dat de technische functionaliteiten van de toekomstige coördinerende HDAB moet ontwikkelen. Ook gaat dit programma de governance en infrastructuur inrichten die vooraf gaat aan de formele vestiging van een HDAB-NL. Deze moet in de toekomst aansluiten op het Europese netwerk van HDAB’s: HealthData@EU.
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft projectorganisatie ICTU, het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Health-RI en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) gevraagd de functionaliteiten van een Nederlandse HDAB te onderzoeken. Het RIVM en CBS beschikken over belangrijke data die binnen de scope vallen van de EHDS. Daarnaast hebben zij ook de kennis en ervaring met het in behandeling nemen van aanvragen van datasets en de technologie om verwerkingen op deze datasets op een veilige manier plaats te laten vinden. Health-RI is gevraagd omdat haar activiteiten voor het Groeifonds aanvullend zijn op de activiteiten die het Programma HDAB-NL voorziet. Op termijn kunnen ook andere partijen meedoen aan dit consortium. Het programma loopt vier jaar.
Het Programma HDAB-NL houdt zich niet bezig met de uiteindelijke aanwijzing van een coördinerende HDAB. Dit proces zal onder volledige regie staan van VWS. Uiteraard kan het Programma HDAB-NL hierover adviezen en aanbevelingen uitbrengen aan VWS.
In de EHDS-community op de zorgbrede community van VWS kunnen geïnteresseerden, na aanmelding op het platform, meedenken, meepraten en meedoen over de inrichting van de HDAB of vragen hieromtrent te stellen.
