Het ministerie van VWS heeft ‘met grote nieuwsgierigheid’ kennis genomen van de innovatieve oplossingen voor mensgerichte en duurzame zorg die de afgelopen vijf maanden op instigatie van Planetree zijn ontwikkeld. “Het is fantastisch als partijen in het veld zelf initiatief nemen”, aldus topambtenaar Jan Megens, die de handreiking tijdens de Mensgerichte Zorg Conferentie op 11 mei in het Beatrix Theater in Utrecht in ontvangst nam.
“Mij spreekt de balans tussen de formele en informele zorg aan”, liet Megens weten na een korte uitleg van Roos Trooster, specialist Mensgerichte Zorg bij Planetree. “We kunnen nog zoveel meer uit de interactie met de cliënt kunnen halen.”
De programmadirecteur Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) van VWS roemde de proactieve, positieve en mensgerichte aanpak van Planetree. “Dat is precies waar we naar opzoek zijn en ik pak de handschoen graag op”, aldus Megens nadat van hij Trooster samen met de bundel een paar symbolische werkhandschoenen had gekregen.
Duurzame zorg
De handreiking voor duurzame, mensgerichte zorg komt voort uit het initiatief ‘Design the Future’ dat Planetree eind vorig jaar startte. In een traject van ruim vijf maanden werkten zorgmedewerkers, beleidsbepalers en designers ideeën uit die bijdragen aan een duurzame en mensgerichte zorg in de toekomst.
Huidhonger
Dat mensgerichte zorg vele vormen kan aannemen werd duidelijk op de inspiratiemarkt die de conferentie omlijstte. Wie haar hand wilde vasthouden kon samen met Grace Renon de helende werking van Crdl verkennen. De Crdl is een interactieve ‘speeldoos’ die geactiveerd wordt door aanraking. Dit tactiele aspect maakt het instrument bij uitstek geschikt voor communicatie met mensen die dat verbaal niet meer kunnen, zoals mensen met dementie. “In de Nederlandse zorg is er eigenlijk alleen plaats voor functionele aanraking”, aldus Renon. “We doen veel te weinig met huidhonger.”
Onaangename geuren
OMC Aromatherapy Geursystemen mikt -zoals de naam al doet vermoeden- niet op aanraking, maar op reuk. Of het nou bloed, angst, zweet of ontlasting is, de vernevelaar met etherische oliën van OMC haalt 95 procent van deze geuren weg, aldus Ray Simons: “Met geuren kun je veel doen. Een druppeltje lavendel op het hoofdkussen helpt tegen slecht slapen. Pepermunt zorgt voor energie.” Met ruim twintig jaar ervaring in de zorg, weet Simons precies welke geuren passen. “We hebben in een verpleeghuis ook wel eens met rozemarijn gewerkt. Dat werkt activerend, misschien zelf iets te, want sommige bewoners werden onrustig.”
Mobiel snoezelen
Rust en ontspanning is ook het sleutelwoord bij Snoezle. Met een combinatie van beeld, geluid en tastzin is snoezelen een erkende therapeutische manier om mensen met hersenschade te helpen ontspannen. Maar de voorziening kan vanwege het immersieve karakter in de papieren lopen, weet Steven Dehollander van Snoezle. “Een snoezelkamer kost al snel vijftien tot twintig duizend euro. Voor een mobiele snoezel, zoals wij die aanbieden, hoef je niet zwaar te investeren. Bovendien kun je makkelijk naar de mensen toe, waardoor je de voorziening ook gemakkelijk kunt delen.”
Omgaan met stress
Mensgerichte zorg gaat niet alleen over zorgvragers, maar ook over zorgverleners. Verschillende exposanten demonstreerden in Utrecht hun oplossing voor stress op de werkvloer. Onder het motto ‘Navigating stress’ bieden Geert Kruijswijk en Mirte van der Nat een toolkit om op een speelse manier met stress te leren omgaan. “We moeten echt het taboe op geluk op de werkplek doorbreken”, vindt Kruijswijk. Is er sprake van een dergelijk taboe. Kruijswijk: “Als 25 procent van de zorgprofessionals en 93 procent van de millennials aangeeft dat ze met stress worstelen, is er echt wel iets aan de hand.”
Felle aanklacht
Waar de deelnemers aan de inspiratiemarkt zich richten op deeloplossingen, wordt op het hoofdpodium van het Beatrixtheater het hele zorgstelsel op de korrel genomen. Huisarts en key note-spreker Michelle van Tongerloo zet de tongen in beweging met een felle aanklacht tegen een zorgsysteem dat zovelen uitsluit. “Impressive”, constateert naderhand Jaap Wielaart, bestuursvoorzitter van WVO Zorg en bestuurslid van Planetree Nederland. Maar bij de felheid van haar betoog plaatst hij kanttekeningen. “Ze is rebels en kan dat ook zijn. Voor een bestuurder ligt dat anders. Ik probeer dus maar binnen de grenzen van mijn organisatie rebels te zijn, bijvoorbeeld door de hoeveelheid regels te verminderen.”
Slotspreker en hoogleraar Kees Klomp zwaaide de ruim vierhonderd mensgerichte zorgprofessionals uit met een boodschap van empowerment. “We hebben de neiging het op te geven als we geen resultaat zien, maar wat je ook doet: het heeft altijd invloed! Het allerbelangrijkste dat jullie te doen hebben, is een groep van gelijkgestemden vormen. Dan kun je het systeem veranderen.”
