We moeten meer gaan investeren in primaire preventie. Die eensluidende boodschap brachten drie medisch specialisten tijdens het symposium over vroegdiagnostiek van woensdag 15 juni.
Longarts Wanda de Kanter en maagdarmspecialist Luc Colemont lichtten hun statement toe vanuit hun kennis over een specifieke kankersoort: De Kanter over longkanker en Colemont over darmkanker. De derde medisch specialist, radioloog Loek Winter, roemde de waarde van primaire preventie in brede zin.
Overduidelijke cijfers
Zowel De Kanter als Colemont overstelpten de bezoekers van het symposium met overduidelijke cijfers. Hiermee onderbouwden ze de waarde van vroegdiagnostiek. “Longkanker is de ziekte waaraan de meeste mensen in Nederland overlijden. Als de ziekte in stadium I wordt ontdekt, is na vijf jaar nog 61 procent in leven”, zei De Kanter. “Als de ziekte in stadium IV wordt ontdekt, is na vijf jaar nog maar 3 procent in leven. Bij stadium I zijn er nog curatieve behandelopties, bij stadium IV niet meer. Het is dus belangrijk om er zo vroeg mogelijk bij te zijn. Maar het begint natuurlijk bij evidence based rookstopbegeleiding. En de kraan moet dicht! We moeten voorkomen dat kinderen gaan roken. Want 87 procent van alle longkanker wordt veroorzaakt door tabak.”
Eenzelfde geluid bracht Colemont: “Het duurt acht tot tien jaar voordat een darmpoliep uitgegroeid is tot darmkanker. Er is dus flink wat tijd om kanker vroegtijdig op te sporen en zodoende te voorkomen. Als je er op tijd bij bent, valt nog 95 procent te genezen. Zo kan darmkanker een zeldzame ziekte worden.”
Bevolkingsonderzoek
Toch zien beiden grote problemen rond de vroegdiagnostiek. Al hebben Colemont en De Kanter wel verschillende problemen. Voor De Kanter is het probleem dat er in Nederland geen bevolkingsonderzoek is dat longkanker zou kunnen opsporen. En voorlopig wil het ministerie van VWS daar ook niet aan, tot groot verdriet van De Kanter: “Screening onder rokers kan zorgen voor 20 procent sterftereductie. Het is erg jammer dat Nederland niet voor deze kans op vroegdiagnostiek kiest.”
De Vlaamse Colemont heeft een ander probleem: “Net als in Nederland start het bevolkingsonderzoek om darmkanker op te sporen bij 55-jarigen. Dat jaartal mag naar beneden, naar 50. Of, zoals in de Verenigde Staten, naar 45. Dat zou nog meer winst opleveren. Winst in de vorm van ‘minder doden’, zo simpel is het.” Daarnaast kampt men in België met een relatief laag deelnemerspercentage. Colemont kijkt dan ook met een jaloerse blik naar het Nederlandse opkomst: 70 procent van de bevolking doet mee, terwijl in Vlaanderen het percentage blijft hangen op 50 procent.
Gezondheidswinst
Radioloog Winter, tevens initiatiefnemer van DC Klinieken, werd bij de start van het symposium geïnterviewd door Ruud Koolen van Dutch Health Hub. Hij haalde aan dat de overheid gemiddeld per Nederlander 5.000 euro per jaar aan behandelgeneeskunde uitgeeft en slechts 25 euro per jaar per inwoner aan preventie.
“Er kan dus nog veel meer gezondheidswinst behaald worden. Maar, dan moet je daar als overheid wel voor durven kiezen.” Hij bracht daar overigens wel een nuancering in aan: “Vroegdiagnostiek om de vroegdiagnostiek is niet zinvol. Je kunt je het beste richten op aandoeningen die nog behandelbaar zijn. Anders geef je mensen alleen maar belastende informatie over hun gezondheid, waar ze verder weinig aan hebben.”
Financieringsstructuur
De drie medisch specialisten hekelden de financieringsstructuur van de gezondheidszorg. “Mensen die nog géén ernstige ziekte hebben motiveren om te bewegen, gezond te eten of minder alcohol te nuttigen, daar kan een huisarts geen declaratie voor indienen”, verzuchtte Winter. “Dat is een fout in het systeem. Want we weten dat dergelijke aansporingen, mits zij effect hebben uiteraard, een forse reductie van hartziekten en diverse kankersoorten kunnen opleveren.”
De Kanter bevestigde Winters visie: “De preventie van nu is vooral gericht op mensen die al ziek zijn. Mensen met obesitas bijvoorbeeld, of mensen die al aan het roken verslaafd zijn. Natuurlijk is dat nuttig, maar het moment moet naar voren, naar mensen die nog níet te dik of verslaafd zijn.”
Twee boeken
Ter afronding van het symposium reikte Winter twee nieuwe boeken uit aan beide collega-artsen. De Kanter kreeg het eerste exemplaar van Artsen de wijk in. Red levens, spoor ziekten eerder op. Colemont ontving ‘U heeft nog 25 jaar. Over de zin en onzin van vroegdiagnostiek‘.
In de podcastreeks Eerder meten, beter weten van de Dutch Health Hub over vroegdiagnostiek komen René Bernards, Wiesje van der Flier, Manon Spaander en Charlotte Teunissen aan het woord, net als oud-minister Edith Schippers, zorgpublicist Willem Wansink en zorgondernemer Loek Winter.
