De jaarwende is het moment van vooruit zien én terug kijken. Tussen feestdagen en nieuwjaarsrecepties in zet de Dutch Health Hub de vijf best gelezen artikelen van 2024 thematisch op een rijtje. Bij het thema vitaliteit valt op dat ons zorgstelsel en zelfredzaamheid vaak op gespannen voet staan.
Met de almaar groeiende zorgvraag en stijgende zorgkosten komen de grenzen van het reguliere zorgsysteem in zicht. Hoog tijd om de bakens te verzetten, vindt voorzitter Iris de Vries van de Vereniging Arts en Leefstijl. “We moeten de toestroom tot de zorg echt beperken, want het water staat aan onze lippen”, constateert De Vries. “We moeten mensen dus lang gezond houden en zorgen dat we minder leefstijl gerelateerde chronische aandoeningen krijgen.” Dat kan volgens haar als leefstijl en preventie het nieuwe normaal worden in de zorg.
Zorgzame gemeenschappen
Behalve over leefstijl en preventie ging het in het debat over de toekomst van het zorgstelsel in 2024 ook steeds vaker over over caring communities, zorgzame gemeenschappen en voorzorgcirkels. Arts Jan Smelik geldt als aanjager van de bewonerscoöperatie Austerlitz Zorgt als één van de pioniers van de beweging rond zorgzame gemeenschappen. In zulke gemeenschappen bepalen de burgers hoe ze zorg, welzijn en wonen in hun eigen omgeving willen vormgeven. Steeds vaker zoeken institutionele partijen zoals gemeenten, zorgaanbieders, welzijnsorganisaties en woningcorporaties zorgzame gemeenschappen op. Daarmee dient zich een dilemma aan: hoe te voorkomen dat burgerinitiatieven ingekapseld of doodgeknuffeld worden?
Burger in the lead
In Austerlitz luidt het antwoord: laat de burger zelf de teugels in handen nemen. “We hebben als dorp het café-restaurant al overgenomen, want dat dreigde te verdwijnen”, legt Smelik uit. “Dat is nu een vereniging waar 250 dorpsgenoten lid van zijn. De dorpssupermarkt heeft het nu moeilijk omdat er geen sigaretten meer mogen worden verkocht. Dat betekent om omzetdaling van 10 procent. Wij zijn nu bezig om het dorp te mobiliseren om daar vaker boodschappen te doen. Als de supermarkt echt in de problemen komt, gaan we ook ingrijpen. Desnoods gaan we het zelf doen.”
Gezondheidsverschillen
Dergelijk assertiviteit is niet voor alle burgers weg gelegd, constateren de initiatiefnemers van GelijkGezond. De stichting heeft zich tot doel gesteld om de gezondheidsverschillen in Nederland te verkleinen. Samen met zorgverzekeraars DSW en VGZ is GelijkGezond in 2024 in vier gemeenten aan de slag gegaan. De primaire doelgroep bestaat uit burgers die op meerdere fronten problemen hebben. “Zowel rond inkomen, wonen, gezondheid of relaties en ze zijn vaak minder zelfredzaam”, aldus medeoprichter Marcel Geurts. “Met die combinatie verdwaal je in ons huidige zorgsysteem.”
Maatschappelijk kapitaal
Een groep die geregeld buiten de boot valt, is die van de hoogbegaafden, legt Willem de Boer uit aan Dutch Health Hub. Omdat ze vaak niet in de reguliere hokjes, vakjes en testen passen staan hoogbegaafden als De Boer geregeld langs de zijlijn. Doodzonde, vindt De Boer: “We vernietigen hierdoor een enorm maatschappelijk kapitaal en belemmeren mensen om hun leven te leven.”
AI-chatbot
De ontboezemingen van Geurts en De Boer onderstrepen dat zelfredzaamheid bij het managen van zorg en gezondheid geen vanzelfsprekendheid is. Gelukkig komen er steeds meer digitale hulpmiddelen die de burger op allerlei manieren kunnen ondersteunen. Zo neemt AI-chatbot Cari van mantelzorgplatform Zorggenoot mantelzorgers bij de hand en wijst ze de weg in het regeldoolhof rond de zorg met accurate, praktische informatie. ““Doordat informatie zo verspreid is, zijn ze daar iedere week uren mee bezig en moeten ze het wiel vaak opnieuw uitvinden”, zegt oprichter Jeroen Vermeulen. “Met Cari willen we betrouwbare informatie gemakkelijk toegankelijk maken op elk moment van de dag.”
De vijf meest gelezen artikelen over vitaliteit
- GelijkGezond kan gezondheidsverschillen nu echt verminderen
- Jan Smelik: ‘Knuffel de zorgzame buurt niet dood’
- Hoogbegaafden staan te vaak buitenspel
- Iris de Vries: gezondheid kent geen politieke kleur
- AI-chatbot wijst mantelzorger de weg
