Vergeet botox-behandelingen voor een prikkie, zet de verontwaardiging over Brazilian butt lifts in de ijskast. De zorg in Turkije heeft zoveel meer te bieden dan cosmetisch zorgtoerisme. Met name op het gebied van digitalisering maakt het land grote sprongen.
Turkije telt na de VS het grootste aantal digitaal geaccrediteerde ziekenhuizen. En met het e-Nabiz platform hebben 75 miljoen burgers toegang tot een ongeëvenaard personal health record. Het succes van de digitale zorg in Turkije is tot op zekere hoogte het succes van het ministerie van Volksgezondheid. Dat besloot zo’n tien jaar geleden dat het hoog tijd was om de Turkse zorg op te stoten in de digitale vaart der volkeren.
Zo geschiedde. Geen gepolder, maar strenge oekazes met daarin verplichte standaarden, richtlijnen en doelen. Zowel publieke als private ziekenhuizen moeten gaan voldoen aan de hoogste eisen van het Electronic Medical Record Adoption Model (EMRAM) van de internationale brancheorganisatie voor zorg-IT HIMSS. Als belangrijkste financier van ziekenhuizen heeft de overheid een flinke stok achter de deur. Ziekenhuizen krijgen alleen betaald als ze zich committeren aan de EMRAM-standaarden. Deze aanpak werkt. Op dit moment hebben meer dan 150 ziekenhuizen stage 6 bereikt en tien stage 7, het hoogste niveau van digitale volwassenheid.
“EMRAM is geen doel op zich, maar een instrument”, relativeert Gürhan Zincircioglu deze cijfers. Als orthopedisch chirurg en CMIO is Zincircioglu verbonden aan het Tire ziekenhuis in Izmir. Mede dankzij zijn inspanningen als digitaal pionier kreeg het Tire als eerste Turkse ziekenhuis de stage 7-status. Daarnaast bekleedt Zincircioglu verschillende hoge functies binnen de HIMSS-organisatie. “Het draait niet om oorkondes of prijzen, maar om kwaliteit van zorg”, aldus Zincircioglu.
Bovendien, benadrukt Zincircioglu, is digitale volwassenheid geen statisch gegeven, maar een continu groeiproces. Dit weerspiegelt zich ook in de EMRAM-standaarden die in lijn met de ontwikkelingen in het digitale veld geregeld worden aangescherpt.
Internationale uitwisseling
Dat Turkije internationaal in het oog springt, wordt goed zichtbaar tijdens de recente HIMSS Eurasia in Antalya. Naast de Turkse minister van Volksgezondheid Kemal Memisoglu voeren vertegenwoordigers van Ivoorkust, Montenegro en Oezbekistan het woord. En ook al klinken sommige betogen over de zegeningen van digitale zorg een tikje obligaat, de wens om over grenzen heen samen te werken is evident.
Ook op de bedrijvenmarkt elders in het congrescentrum is internationale uitwisseling het sleutelwoord. “Wij zijn behalve in Turkije onder meer actief in Qatar”, zegt General Manager Murat Örscü van Vademecum, een bedrijf dat zich richt op het veilig digitaal voorschrijven en bewaken van medicatie.
Toeval of niet, bij het gros van de bedrijven lijkt Nederland nooit ver weg. Örscü: “Of we belangstelling hebben voor Nederland? Acibadem in Amsterdam heeft onze applicatie al ingevoerd.”
Hakan Polat, eigenaar van het Nederlandse bedrijf Elevate, dat pioniert met digitalisering van scholing in de zorg, maakt de omgekeerde gang. “Voor ons was het een buitenkans om hier op HIMSS Eurasia aanwezig te zijn. We hebben goede contacten gelegd en verwachten vruchtbare samenwerkingen aan te gaan. We delen in ieder geval met veel partijen een toekomstbeeld waarin de zorg daawerkelijk bijdraagt aan een gezond en liefdevol leven.”
Internationale samenwerking
Wat samenwerking vermag laat het internationale opererende bedrijf voor medische beeldvorming Konica Minolta in Antalya zien. “Wij zijn onlangs een nauwe samenwerking aangegaan met Kepler Vision uit Amsterdam”, zegt Serkan Kocabey, VSS Business Manager in Turkije van het internationale opererende bedrijf voor medische beeldvorming Konica Minolta. Met trots demonstreert hij de vrucht van deze samenwerking: een AI-gevoede vorm van camerabewaking voor zowel ziekenhuis als ouderenzorg die alle beweging in en rond het bed registreert, zonder de patiënt herkenbaar vast te leggen. Bovendien laat de applicatie zich naadloos invoegen in het grotere digitale zorgpad, verzekert Kocabey.
Interoperabiliteit
Interoperabiliteit heeft van oudsher een centrale plaats in de HIMSS-programmering. Zo ook in Antalya. Met een rondgang door een Smart Hospital-set up kan de bezoeker het gedachtengoed rond Integrating the Healthcare Enterpise (IHE) aan den lijve ervaren. Bezoekers worden letterlijk meegenomen op de reis die de patiënt door het ziekenhuis maakt. “Het Smart Hospital is een showcase die wereldwijd wordt neergezet tijdens HIMSS congressen, maar telkens met lokale partijen”, verduidelijkt bezoeker Karel Loerts.
De directeur van KALCIO Healthcare is in Antalya om antwoord te krijgen op de vraag hoe dynamisch de Turkse digitale zorg nu daadwerkelijk is. “Indrukwekkend hoe de uitdagingen in de zorg in deze regio worden omgezet in technologische oplossingen”, constateert Loerts. “Enerzijds is er een duidelijk overheidspush voor de noodzakelijke vernieuwing. Anderzijds is er ook een sterk ecosysteem met technologiebedrijven die op een hoog niveau voorop lopen in innovatie. Ik ben heel benieuwd hoe de Eurasia-regio zich de komende jaren zal ontwikkelen. Het is in ieder geval interessante plek om van te leren.”
Nieuw ziekenhuis in Pakistan
Turkije laat zich graag gelden als opstap naar het verdere Midden-Oosten en de Golfstaten. Niet ten onrechte, zo blijkt uit het gemêleerde deelnemersveld. Bezoeker Ghalib Hafiz is op pad voor investeringsmaatschappij Andalus Holdings, die zich richt op de ontwikkeling van ziekenhuizen in onder meer Qatar, de Arabische Emiraten en Pakistan. “We zijn nu bezig met de ontwikkeling van een gloednieuw ziekenhuis in Pakistan”, vertelt Hafiz. Met het project is 110 miljoen dollar gemoeid. De klinische ambities komen tot uitdrukking in een samenwerkingsovereenkomst met het Imperial College Healthcare NHS.
“We willen echt vorm geven aan het nieuwe paradigma van data als hart van de zorg”, zegt Hafiz. “Omdat we het ziekenhuis van de grond af aan opbouwen, hebben we een unieke kans. Maar zo’n kans komt maar één keer, dus we moeten het goed doen. Daarom oriënteren we ons zo breed mogelijk op wat er in de markt is. Turkije heeft in dit opzicht veel te bieden.” Over traditionele grootmachten in de digitale zorg, zoals EPD-leveranciers Epic en Cerner, lijkt Hafiz sceptischer. “We zoeken een leverancier die er voor ons is en met ons meedenkt.”
Zelfs in Pakistan is de link met Nederland niet ver weg. “De CEO van het nieuw ziekenhuis is Nederlands. Ken je Hans Kedzierski?”, wil Hafiz weten. Voor wie hem niet kent: Kedzierski is de globetrotter onder de Nederlandse zorgbestuurders. Na een bestuurlijke carrière in de Nederlandse zorg, bekleedde Kedzierski vergelijkbare functies in Qatar, de Emiraten en Saudi-Arabië.
Wetten en regels
De animo om over de grenzen zaken te doen, mag dan groot zijn op HIMSS Eurasia, tussen droom en daad staan zoals vaak wetten in de weg. Gevraagd naar het grootste obstakel voor internationale samenwerking, noemen vrijwel alle deelnemers in Antalya unaniem ‘de regels’.
“Als je helemaal bij het begin moet beginnen, kost het ongelooflijk veel tijd en geld om tot de EU te worden toegelaten”, zegt Hatem Karapinar, medeoprichter en CEO van Ordinatrum, dat realtime klinische ondersteuningssystemen ontwikkelt. “Ik denk dat toetreden tot de Europese markt voor ons iets makkelijker is. We zijn al door de Amerikaanse FDA goedgekeurd. Maar dat proces kostte ons twee jaar, een half miljoen dollar en drieduizend pagina’s papierwerk. Begrijp me goed, ik vind dat er juridische en ethische regels moeten zijn, maar we hebben dat geld eerst zelf moeten verdienen, want we hadden geen investeerder.”
Patiëntloos ziekenhuis
Met die wetenschap kunnen de Golfstaten voor de opportunistisch ingestelde ondernemer dan in één keer heel verleidelijk zijn. Anders dan in Europa is de verhouding geld en regulering in de Emiraten omgekeerd evenredig.
Digitale zorgpionier Zincircioglu gaat stug verder met de doorontwikkeling van data driven healthcare. “Toen we begonnen was het doel een papierloos ziekenhuis. Door de jaren heen hebben we daar de integratie van medische hulpmiddelen en business intelligence aan toegevoegd. Met name dát aspect van EMRAM vonden we best moeilijk. Artsen zijn er om mensen te genezen. Maar je moet ook structureel zicht hebben op inkomsten en uitgaven, anders kun je geen zorg verlenen.”
“Nu concentreren we ons op patiëntbetrokkenheid. Als we de patiënt nauwer kunnen betrekken bij zijn eigen gezondheid, behandeling en nazorg, hoeft de patiënt niet meer naar het ziekenhuis te komen. Je zou haast kunnen zeggen dat we uiteindelijk van een papierloos naar een patiëntloos ziekenhuis gaan.”
Dataplatform
Een cruciaal hulpmiddel om de patiënt te engageren is in Turkije het e-Nabiz platform. E-Nabiz, in het Engels aangeduid als e-Pulse, is simpel gezegd een platform voor het opslaan en delen van gezondheidsinformatie. Bijzonder is de actieve rol van de burger. Die kan zelf informatie uploaden en bepalen met welke zorgverlener hij informatie deelt. Daarnaast kan het platform op regionaal niveau geaggregeerde data genereren, die als leidraad kan dien voor maatregelen op het gebied van onderzoek, preventie en volksgezondheid.
Om dit alles technisch in goede banen te leiden zijn er in Izmit en Ankara twee grote datacentra ingericht. Die staan ver buiten het zicht van de gebruiker. Om toegang te krijgen heeft de burger niet meer nodig dan een simpele app.
Klantcontacten
Als regionale salesdirecteur van Elsevier Health komt Judith Koekenbier geregeld in Turkije. HIMSS Eurasia is voor haar vooral een plek om klantcontacten aan te halen. Maar ze vindt het ook een goede gelegenheid om nog eens stil te staan bij de digitale ontwikkelingen in de Turkse zorg. “Wat me hier erg bevalt; ze hebben ambitie”, reageert Koekenbier. “Zo’n E-Nabiz-systeem, daar kunnen wij niet aan tippen. Ik was hier vorig jaar met iemand van de National Health Service (NHS). Die sloeg stijl achterover.”
