Patiënten en professionals willen dat de rechter zich uitspreekt over de lange wachtlijsten in de ggz. De overheid moet meer geld vrijmaken, vindt de stichting ‘Recht op GGZ’. Er zijn signalen dat substitutie een deel van het probleem van de lange wachtlijsten kan oplossen. Twee actuele voorbeelden bieden hoop.
Blijkens cijfers van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) stonden er eind vorig jaar bijna 100.000 mensen op een ‘wachtplek’ in de ggz. Het feitelijke cijfer ligt volgens de NZa circa eenvijfde lager, aangezien een deel van de wachtenden op verschillende wachtlijsten staat. Ongeveer de helft moet langer wachten dan volgens de geldende normen verantwoord is. Dit geldt met name voor mensen met ernstige klachten, zoals trauma en depressieve stemmingsstoornissen.
Wachtlijsten ggz
Gezien het persoonlijk leed en de maatschappelijke kosten die achter deze cijfers schuil gaan, zijn de wachtlijsten hoe dan ook onaanvaardbaar lang, vindt de stichting ‘Recht op GGZ’, voorheen ‘Red de GGZ’. Blijkens berichtgeving van de NOS bereidt deze stichting, waarin patiënten, naasten en professionals zich verenigd hebben, een collectieve rechtszaak voor. Daarin dagen ze zowel de staat als de zorgverzekeraars. Volgens de stichting verzaken de zorgverzekeraars hun wettelijke zorgplicht, waarmee het recht op zorg in het gedrang komt. Door te weinig budget beschikbaar te stellen, treedt de overheid bovendien het recht op leven met voeten.
Poh-ggz
Dat het knelt in de ggz is al geruime tijd duidelijk. Op allerlei niveaus wordt er nagedacht over instrumenten om de druk op de sector te verlichten. De inzet van praktijkondersteuners huisarts ggz (poh-ggz) is één zo’n instrument. Promovendus Jesper Dros deed binnen de gezamenlijke onderzoekswerkplaats ‘Routine Zorgdata voor Passende Zorg’ van het Nivel en het Zorginstituut onderzoek naar de inzet van de poh-ggz.
Lagere doorstroom
Wat blijkt? Als de inzet van de poh-ggz in een huisartsenpraktijk hoog is, komen minder mensen met depressieve klachten in de basis of de specialistische ggz terecht. “Een relevante bevinding, omdat de ggz kampt met lange wachttijden”, oordeelt het Zorginstituut. En er valt op dit punt het nodige te winnen, want het onderzoek laat ook zien dat de inzet van de poh-ggz per praktijk grote verschillen laat zien.
Overbruggingszorg
Vervolgonderzoek is niettemin nodig, vindt het Zorginstituut, want mogelijk behandelt de poh-ggz mensen met een meer complexe zorgvraag die niet in de eerste lijn thuis hoort. Overigens blijkt uit ander onderzoek dat het omgekeerde ook gebeurt: mensen die worden behandeld in de specialistische ggz terwijl er geen psychiatrische diagnose is. Ook is het niet de bedoeling dat de poh-ggz overbruggingszorg levert voor mensen op de wachtlijsten in de ggz.
Wachtlijsten hebben aanbieders Dimence, Prisma Psychologie en PsyQ samen met de gemeente Zwolle en Zilveren Kruis op een onorthodoxer spoor gezet. Onder de noemer ‘Wachtkracht’ proberen de betrokken partijen om mensen op de ggz-wachtlijst zo snel mogelijk te laten starten met hun weg naar herstel. Zoals de naam als zegt, richt de aanpak zich op het versterken van de eigen kracht van mensen met psychische klachten. Een belangrijke rol is daarbij weggelegd voor ervaringsdeskundigen. Daarbij richt de ondersteuning zicht met name praktische zaken als financiën en huisvesting.
Gehoord en gezien
Van de tweehonderd mensen die vorig jaar met Wachtkracht kennis maakten, ging de helft daadwerkelijk aan de slag met “opties in de sociale basis”. Door betere articulatie van de zorgvraag kon bij 14 procent de wachttijd verkort worden. En 5 procent bleek zelfs helemaal geen vervolgtraject in de ggz meer nodig te hebben. Bovendien is de cliëntwaardering met een 8,4 uitstekend.
“De kracht van Wachtkracht is dat wij mensen kunnen zien voor wie ze zijn op het moment dat ze hulp vragen”, reageert ervaringsdeskundige Fleur Landsmeer. “Het belangrijkste is dat ze iemand hebben bij wie ze hun verhaal kwijt kunnen, dus dat ze gehoord en gezien worden.” Gezien en gehoord worden, in andere woorden: de absolute antithese van de wachtlijst.
