Biotrack is de derde finalist van de Nationale Zorginnovatieprijs 2025. In de Noord-Nederlandse voorronde kwam het Friese bedrijf als winnaar uit de bus met een apparaat dat razendsnel vaststelt hoe bacteriën reageren op antibiotica. Algemeen directeur Gerard Schouten en commercieel directeur Marloes van Gasteren leggen uit hoe de technologie bijdraagt aan de bestrijding van antibioticaresistentie en het beheersen van zorgkosten.
“Tien jaar geleden is mijn moeder overleden aan een complexe urineweginfectie en longontsteking”, vertelt Gerard Schouten. “Ze woonde in een verpleeghuis en had al meerdere infecties gehad waarvoor ze antibiotica kreeg. Langzaam maar zeker ontwikkelde zich een antibioticaresistentie en de arts zat met de handen in het haar: welk antibioticum zou nog werken? Op zulke momenten proberen artsen vaak een cocktail van antibiotica, in de hoop dat één middel aanslaat. En als dat niet gebeurt, volgt nog een tweede of zelfs derde cocktail. Mijn moeder zat uiteindelijk permanent aan de antibiotica.”
Epidemie op komst
Het verhaal van Schoutens moeder is niet uniek en nog altijd actueel. Antibioticaresistentie is een groeiend probleem, ook bij jongere mensen. Jaarlijks sterven meer dan een miljoen wereldburgers aan de directe gevolgen van resistentie. De World Health Organization waarschuwt zelfs voor een aankomende wereldwijde epidemie van antibioticaresistentie.
De juiste behandeling
Voor Schouten was het overlijden van zijn moeder een extra motivatie om door te gaan met de ontwikkeling van de C-FISH technologie: een computergestuurde techniek waarbij fluorescentie (het oplichten van bacteriën na blootstelling aan licht) wordt gebruikt om snel de genetische eigenschappen hiervan in kaart te brengen. “Bij deze technologie voegen we antibiotica toe aan een monster met de originele bacteriën die de infectie veroorzaken”, zegt Schouten. “Met een hogeresolutiecamera bekijken we vervolgens hoe de bacteriën op het antibioticum reageren. Zo weten we direct hoe effectief het middel is, en kunnen artsen snel de juiste behandeling voor hun patiënt kiezen.”
Huidige technieken
Op dit moment worden drie methoden gebruikt om te testen hoe bacteriën reageren op antibiotica: de kweekmethode, de PCR -technologie en de traditionele FISH-methode. Alle drie hebben hun nadelen. De kweekmethode duurt te lang en PCR-tests sporen alleen bekende resistentiegenen op, waardoor onbekende of nieuwe resistentiemechanismen over het hoofd kunnen worden gezien. De PCR-test kan bovendien niet bepalen hoeveel van een antibioticum nodig is om de bacterie te doden.
De klassieke FISH-methode is handmatig en vraagt veel tijd en expertise van een hoogopgeleide laborant. De test is daarom niet geschikt om snel de reactie van bacteriën op antibiotica te meten.
Sneller en nauwkeuriger
“Met de bestaande methoden duurt het dagen om antibioticaresistentie te meten, terwijl de C-FISH technologie dat in minuten doet”, aldus Van Gasteren. “De nieuwe methode is niet alleen sneller, maar ook nauwkeuriger: 90 procent tegenover 60 procent. Patiënten krijgen daardoor sneller de juiste behandeling, gebruiken minder antibiotica, zijn minder lang ziek en hebben een kleinere kans om te overlijden. Dit verlaagt de zorgkosten én de maatschappelijke kosten, omdat werkende patiënten sneller weer aan de slag kunnen. Zo verlichten we de werkdruk in de zorg, verminderen we antibioticagebruik en houden we de zorg betaalbaar.”
Pilot in Erasmus MC
In de zomer van 2024 begon een vier jaar durende pilot met de C-FISH technologie in het Erasmus MC in Rotterdam. De eerste officiële onderzoeksresultaten worden later dit jaar verwacht, maar de artsen zijn tot nu toe enthousiast. Toch is er nog ruimte voor verbetering, merkt Schouten op: “Het analyseapparaat levert nu nog complexe informatie over hoe bacteriën reageren op verschillende antibiotica en doseringen. We werken aan het vereenvoudigen van de presentatie, zodat artsen de informatie makkelijker kunnen interpreteren.”
Mensen en middelen
“De pilot in het Erasmus MC is voor ons een mooie kans, omdat het een internationaal toonaangevend ziekenhuis is”, vervolgt Schouten. “Dit jaar onderzoeken we of we ook in een of twee andere ziekenhuizen aan de slag kunnen met onze C-FISH technologie. Daarnaast zijn we bezig met het opstarten van een groot project met internationale academische ziekenhuizen. Heel interessant, maar als klein bedrijf moet je je altijd afvragen of je genoeg mensen en middelen hebt om mee te doen.”
Nieuwe toepassingen
“Elke pilot kost geld en dat is op een gegeven moment een beperking”, licht Van Gasteren toe. “Daarom ontwikkelen we met de nieuwe technologie ook andere, minder kostbare toepassingen die sneller op de markt kunnen komen. Dat doen we via ons dochterbedrijf NL-Lab. Zo hebben we een test ontwikkeld om het darmmicrobioom te meten. Deze kant-en-klare test kost 200 t0t 300 euro. Er zijn versies voor consumenten en specifieke, uitgebreidere versies voor zorgprofessionals. Orthomoleculair therapeuten zetten hem in om gezondheidsproblemen met een oorsprong in de darmen te diagnosticeren.”
Andere infecties
Met de C-FISH technologie kunnen ook andere infecties worden onderzocht, zoals sepsis, chronische wonden en endocarditis. “Daar ontwikkelen we de komende jaren toepassingen voor”, zegt Van Gasteren. “De opbrengst gebruiken we om nieuwe pilots voor ons analyseapparaat in ziekenhuizen te financieren en om de technologie door te ontwikkelen. Als we de Zorginnovatieprijs winnen, zetten we het prijzengeld in om de technologie en de voordelen ervan onder de aandacht te brengen bij ziekenhuizen in het binnen- en buitenland.”
Kleiner en betaalbaarder
“We willen het analyseapparaat ook doorontwikkelen naar een kleiner en betaalbaarder model,” besluit Van Gasteren. “Op dit moment is het apparaat zo groot als een flinke oven en gebruiken we een hogeresolutiecamera. Ons doel is om het te verkleinen tot het formaat van een spelcomputer die gebruik maakt van een standaard smartphone. Daarmee wordt het apparaat ook inzetbaar voor kleinere zorglocaties, zoals huisartsenpraktijken. Zorgprofessionals kunnen dan overal ter wereld snel vaststellen voor welk antibioticum een bacterie resistent is.
Behandelaren gezocht
Biotrack is op dit moment een product aan het ontwikkelen waarmee patiënten met depressie of angststoornissen snel geholpen kunnen worden. Het bedrijf is op zoek naar behandelaren die mee kunnen denken. Wil je deelnemen, stuur een berichtje naar info@biotrack.nl.
Zorginnovatie.nl reikt in 2025 voor de tiende keer de Nationale Zorginnovatieprijs uit voor de meest vernieuwende zorginnovatie in de opschalingsfase. Deelnemers maken kans op de vakjuryprijs ter waarde van 10.000 euro en op de publieksprijs ter waarde van 5.000 euro. De komende weken worden de acht finalisten bekendgemaakt. Ze pitchen tijdens het Health Valley Event op 13 maart 2025 hun zorginnovatie voor een deskundige vakjury. De winnaars worden op 9 april onthuld tijdens Zorg & ict, onderdeel van Dutch Health Week.
