Regionale samenwerking is cruciaal om de zorg overeind te houden, stelt programmamanager Stef Mentzel van het VieCuri Medisch Centrum in Venlo. De regio Noord-Limburg stelt alles in het werk om dat mogelijk te maken. En de digitale en financiële drempels te nemen.
Op 14 september vertelde hij op het webinar Regionale samenwerking in de zorg wat er allemaal bij komt kijken bij de organisatie van zulke 
regionale samenwerking. Het webinar werd georganiseerd door Dutch Health Hub is samenwerking met KPN Health.
Ongezonde regio
Met een grote vergrijzing, wegtrekkende jongeren, en achterstanden op het gebied van gezondheid, taal en opleiding en hoge migratiecijfers is Noord-Limburg een van de minst gezonde regio’s van Nederland. “Dat zorgt voor oneigenlijke druk op de zorg”, vertelt Stef Mentzel. “Tot 2040 groeit de zorgvraag alleen maar verder, door vergrijzing zal er zelfs sprake zijn van verdubbeling ervan. Maar we krijgen er niet meer mensen bij.”
Meer mensen in de zorg laten werken, is dan ook niet de heilzame weg. Het moet anders. De regio startte vijf jaar geleden met gesprekken op bestuurlijk niveau om meer samenwerking op te zetten tussen zorginstellingen in de regio. Mentzel is bij die regionale samenwerking betrokken namens acht ketenpartners, waaronder de huisartsen, apothekers, langdurige zorg, medisch specialistische zorg, thuiszorg, GGZ en ambulancezorg.
Die bestuurlijke samenwerking heeft er inmiddels toe geleid dat steeds meer partners zijn ingestapt, waaronder ook zorgverzekeraars. Mentzel: “Dat is cruciaal voor de financiering van nieuwe initiatieven, omdat we traditionele muren tussen sectoren moeten overbruggen. Ook maatschappelijke partners, zoals gemeenten en de Patiëntenfederatie Nederland doen mee. We hebben inmiddels allerlei initiatieven lopen die veel breder zijn dan wat wij doen als zorgaanbieders.”
Positieve Gezondheid
Dat de regio zo ongezond is, wordt ook door de Provincie onderkend. Die is allerlei initiatieven gestart, zoals Limburg Positief Gezond. “Het gedachtengoed van Machteld Huber over positieve gezondheid is ook hier geland”, vertelt Mentzel. “Wij als zorgaanbieders doen er alles aan om de grotere zorgvraag in de toekomst het hoofd te kunnen bieden. We zijn er heel erg bewust van dat we dingen echt anders moeten gaan doen om die zorgvraag naar de toekomst beheersbaar te houden. In ons regionale bestuurlijke overleg stemmen we dan ook alle initiatieven af die er lopen.”
Samenwerking kan veel opleveren, zowel voor organisaties, medewerkers als voor patiënten of cliënten, stelt Mentzel. Maar er liggen wel uitdagingen op de loer. Het opzetten en daadwerkelijk onderhouden van de samenwerking met meerdere instellingen in de regio blijkt in de praktijk vaak behoorlijk ingewikkeld.
Financiering als drempel
“Een drempel waar je tegen aanloopt bij regionale samenwerking, is dat er wordt gewerkt vanuit de verschillende sectoren die ook allemaal een andere wijze van financieren kennen”, legt Mentzel uit. “Tot op heden zijn de randvoorwaarden vanuit de regering om over de muren van een sector heen te kunnen werken nog niet significant veranderd en dat zal voorlopig ook zo blijven. Daarom hebben we nu in Noord-Limburg afspraken lopen over hoe je omgaat met verandering over de grenzen van sectorale financiering.”
Digitale zorg
De aandacht van de regionale samenwerking in Noord-Limburg gaat uit naar vier thema’s. De eerste is digitale zorg. Mentzel: “Met behulp van subsidies van VWS en wet- en regelgeving zijn we druk bezig om informatie-uitwisseling in de regionale zorg te verbeteren en mogelijk te maken. Huisartsen slaan weer heel anders patiëntinformatie op dan specialisten in het ziekenhuis. We hebben inmiddels afspraken gemaakt over welke informatie uitgewisseld moet worden en hoe. Daar zijn we nu druk mee bezig.”
“Met de wet Elektronische gegevensuitwisseling in de zorg zal informatie uitwisseling ook een wettelijk kader krijgen. We willen ernaartoe dat we als zorgsector nog maar één keer informatie opvragen bij de patiënt. Dus eenmalige registratie en vastlegging en die informatie hergebruiken via een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO). Mét toestemming van de patiënt. Zo kunnen we echt een integraal beeld krijgen van de patiënt en hem op een zo goed mogelijke manier helpen.”
Daarbij maken de Noord-Limburgse zorgpartners steeds vaker gebruik van Artificial Intelligence. Een voorbeeld is bij het gebruik van antibiotica in de regio.“ Iedere opgenomen patiënt monitoren we met behulp van AI op adequaat gebruik van antibiotica, aangezien bacteriën steeds resistenter worden ervoor”, aldus Mentzel.
De regio wil echt toe naar PGO’s waar de patiënt daadwerkelijk regie heeft op zijn gegevens. Daarvoor loopt nu een aantal pilots. Ook daar is samenwerking tussen de verschillende partners voor nodig.
Toegankelijke en beschikbare zorg
Het tweede thema is dat de zorgaanbieders in Noord-Limburg ervoor willen zorgen dat de zorg toegankelijk en beschikbaar is en blijft. “Daarvoor moeten we het anders gaan organiseren”, licht Mentzel toe. “En dat kan alleen als alle betrokken partijen met elkaar afspraken maken om samen die transitie te maken.”
Als voorbeeld noemt Mentzel een inwoner van de regio met last van hartritmestoornissen. Als de klachten zodanig ernstig zijn, wordt de patiënt doorverwezen naar het ziekenhuis. Hij moet worden opgehaald door een ambulance en worden opgenomen op de spoedeisende hulp. Daar kan hij bijvoorbeeld een pilletje krijgen of een schoktherapie. De kosten voor deze ingreep zijn al snel 5.000 euro.
“Wij willen dus met inzet van digitale middelen de zorgvraag in een vroeg stadium afvangen, zodat de patiënt niet per se naar het ziekenhuis hoeft te worden gestuurd”, legt Mentzel uit. “Hij hoeft dan geen dure plekken op de spoedeisende hulp en ambulance bezet te houden. Zo kunnen we de zorgvraag tijdig dempen. Het vereist integrale samenwerking van zorgprofessionals.”
Wondzorg op afstand
Een ander voorbeeld is wondzorg. Die is al regionaal ingevuld. Patiënten moesten frequent naar het ziekenhuis voor controle. “Sinds een paar jaar hebben we wijkverpleegkundigen zodanig opgeleid dat ze samen met wondconsulenten op afstand diagnoses kunnen doen”, legt Mentzel uit.
“Via de iPad en Facetime ziet de consulent hoe de wond eruitziet. De verpleegkundige krijgt vervolgens te horen wat er moet gebeuren. Dit kost veel minder tijd. We zien veel eerder wat er aan de hand is en het zorgt voor minder belasting voor de wondconsulent. De patiënt hoeft minder te reizen. Het is een typisch voorbeeld van hoe wij de zorgvraag willen verkleinen hier in de regio.”
Gezondere leefstijl
Het derde thema is leefstijl, gaat Mentzel verder. “We willen samen met maatschappelijke partners de leefstijl van onze inwoners verbeteren. We kunnen niet zonder elkaar. Noord-Limburg is bijvoorbeeld een van de meest actieve regio’s als het gaat om de campagne rookvrije generatie. Ook zetten we in op preventie van obesitas en vallen. Osteoporose is gezien de vergrijzende populatie immers ook een zorgvraagstuk. Verder voeren we in wijken waar achterstand is op het gebied van gezondheid, weerbaarheid en sociale cohesie gesprekken over zaken die veel verder gaan dan alleen lichaamsfuncties. We voeren gesprekken om actief te participeren in onze maatschappij, mentaal welbevinden, zingeving en het dagelijks functioneren van onze inwoners.”
Arbeidsmarkt
De vierde is de arbeidsmarkt. We stellen alles in het werk om onze regio aantrekkelijk te maken voor professionals die in de zorg werken. Van afspraken met hoteluitbaters om mensen in opleiding te huisvesten tot het aan ons verbinden van onderwijsinstituten. We willen bijvoorbeeld dat er hier een HBO-Verpleegkundige zich komt vestigen. Zo’n opleiding hebben we nog niet hier in de regio.”
Ook willen de regionale partners dat het werk zelf ook aantrekkelijk genoeg blijft voor de zorgprofessionals, zodat ze niet wegtrekken. Daarom willen ze het makkelijker maken voor professionals om een flexibele beweging te maken, als ze een keer een ander vak willen uitvoeren in de zorg. En dat kan dus ook bij een andere partner. Mentzel: “Zo willen we ze behouden in de regio. We werken samen in plaats van dat je elkaars personeel wegkaapt.”
