Zorgkleding wordt vaak gemaakt van kunststof materiaal zoals polypropyleen en daarna direct weggegooid. Maar door de noodzaak van verduurzaming is herbruikbaar in opkomst, evenals materialen zoals good old katoen, gerecycled PET en Tencel.
Veel verpleegkundigen en artsen dragen plastic kleding die na eenmalig gebruik wordt weggegooid en daarna meestal verbrand. Hoe wijdverbreid deze disposables, een eufemisme voor wegwerp, zijn bleek twee jaar geleden uit een enquête van de Groene OK. Deze liet zien dat 98 procent van de chirurgische jassen, 98 procent van de operatiemutsen en 90 procent van de isolatiejassen na eenmalig gebruik in de afvalbak verdwijnt. Daar lijkt nu een kentering in te komen, al is de ontwikkeling nog pril.
Business cases
Bij de keuze voor zorgkleding begint het milieu mee te spelen. Volgens Niels van den Nieuwboer, strategisch adviseur inkoop bij de Amsterdamse ziekenhuisgroep OLVG, heeft zijn ziekenhuis na de coronacrisis een omslag gemaakt. “Vanwege het gemak en de lage kosten kochten wij vroeger voornamelijk disposables. Tijdens de pandemie zagen we echter hoe afhankelijk we waren van constante aanvoer van kleding voor eenmalig gebruik. Ook beseften wij hoe hoog de afvalbergen zijn.” Zo kwam herbruikbare kleding weer in het vizier. “Daar kwam bij dat disposables duurder werden als gevolg van schaarste en de plasticbelasting. Dit maakte het gemakkelijker om positieve business cases te maken voor herbruikbaar.”
Isolatiejas
Het OLVG werkt nu waar het kan met herbruikbare warmtejassen en isolatiejassen, vertelt Van den Nieuwboer. Om de businesscase sluitend te maken, moet je echt de diepte in, legt hij uit. “Een wegwerpwarmtejas kost 1 euro, een herbruikbare kost per gebruik 1,5 euro, inclusief wassen en drogen. We gaan nu na of we de herbruikbare warmtejassen zo kunnen maken dat we ze goedkoper kunnen drogen.”
Bij de herbruikbare isolatiejassen was het de vraag voor welk materiaal ze moesten kiezen: polyester of good old katoen. Van den Nieuwboer: “Polyester behoudt zijn kwaliteit na wasbeurten, maar is Europa niet te recyclen. Met katoen kan dat wel, maar de productie ervan kost veel water. Ook kun je kleding van dit materiaal niet op de operatiekamer gebruiken. Dit vanwege partikelafgifte; het verlies van kleine deeltjes die infectiegevaar kunnen opleveren.” Op de OK was dus alleen herbruikbaar polyester een optie. Voor gebruik buiten de OK wilde het OLVG het gebruik van katoen openhouden.
Compleet circulair
Het OLVG test de katoenen outfits in een pilot met de Amsterdamse zorgaanbieders Reade en Cordaan. Deze wordt gecoördineerd door ReBlend, een organisatie die zich inzet om de textielindustrie te verduurzamen. Ze testen in totaal 2.500 katoenen isolatiejassen met een waterafstotende laag. Het behelst een compleet circulaire oplossing, waarbij de jassen teruggaan voor hergebruik in de textielketen. Dit levert een reductie op van 8.000 kg afval en 82.000 kilogram CO2-uitstoot.
De bedoeling was dat de jassen tachtig wasbeurten konden overleven. Dit was het omslagpunt voor de businesscase. Dat werd echter niet helemaal gehaald, volgens oprichter Anita de Wit van ReBlend. “We kwamen tot zestig wasbeurten, waarna er twijfel ontstond over de kwaliteit. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de manier waarop we de jassen lieten wassen door een grote industriële wasserij. Onze kleding kwam bij andere partijen wasgoed die met agressieve wasmiddelen werden gewassen.” ‘
De pilot is nu met een half jaar verlengd om na te gaan of het met minder agressieve wasmiddelen lukt de jassen langer in leven te houden. Ook wordt onderzocht of er een lokale Amsterdamse samenwerking te starten is om een kleinschalige wasserij voor katoenen kleding te realiseren. De Wit vindt dat de mooiste optie. “Dan is de reisafstand van het wasgoed kort en kunnen we zelf het wasproces op maat maken. Bovendien willen we zo werk bieden aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.”
Plastic fantastic
Een comeback van good old katoen zit mogelijk dus in het verschiet. Maar vanwege het gemak en de lage kosten blijft ‘plastic fantastic’ voorlopig nog wel even mainstream. Dat geldt, vanwege het risico van partikelafgifte, zeker op operatiekamers. Maar ook daar kun je het best nog net wat duurzamer doen. Bijvoorbeeld door te kiezen voor herbruikbare OK-kleding van polyester waaraan gerecyclede plastics zijn toegevoegd of Tencel. Die laatste stof wordt gezien als duurzaam en verhoogt het draagcomfo.
Woordvoerder Edwin Schras van de Gelderse Vallei vertelt dat zijn OK-collega’s sinds januari werkt met herbruikbare operatiepakken die deels zijn gemaakt van materiaal van gerecyclede PET-flessen. De keuze voor herbruikbaar heeft volgens hem nog een extra voordeel. “Het scheelt ook veel verpakkingsmateriaal. Onze wegwerpbroeken en -hesjes waren per stuk verpakt in plastic. Nu we met herbruikbare kleding werken, zijn die verpakkingen verleden tijd. Alleen al daarmee besparen we afval, vergelijkbaar met 300 plastic zakjes per dag.”
