Passende zorg moet de zorg toegankelijk, houdbaar en duurzaam maken. Maar wat is passende zorg? Speciaal gezant passende zorg Jan Kremer en ZonMw-adviseur Hannie Bonink, geven antwoord op vijf vragen.
1. Wat is de definitie van passende zorg?
Jan Kremer: “Passende zorg is voor mij zorg die bijdraagt aan het leven van mensen. Die dus past bij het leven van mensen. Die zorg moet toegankelijk zijn voor iedereen die dat nodig heeft. Het Kader Passende Zorg beschrijft drie grote maatschappelijke opgaven. Ten eerste het appèl op mensgerichtheid, inclusief oog voor hardnekkige en onrechtvaardige gezondheidsverschillen. Ten tweede de houdbaarheid, vooral de personele houdbaarheid omdat door personeelstekort de toegankelijkheid ernstig onder druk komt te staan. En de derde is duurzaamheid. Daarbij werk je niet alleen aan de gezondheid van individuen, maar ook aan een gezonde leefomgeving.”
“Het is aan de politiek en de overheid om de richting aan te geven. Waar gaan we als zorgsector onze schouders onder zetten? Het is aan de zorgsector zelf om het ‘hoe’ in te vullen. Dat valt niet allemaal top-down te bepalen. Het is een lerende beweging, die overigens niet vrijblijvend is. Niet iedereen hoeft alles te doen, maar je moet wel wat doen.”
2. Waarom is passende zorg juist nu nodig?
Kremer: “Als we er niet in slagen passende zorg goed vorm te geven, ben ik bang dat we een tweedeling gaan krijgen. De mensen die wel toegang weten te krijgen, krijgen de zorg die ze nodig hebben. Mensen die dat minder goed kunnen, krijgen die niet. We weten allemaal wie dat zijn: de kwetsbare groepen in onze samenleving. Ik maak me echt zorgen over de toegankelijkheid. Je ziet het nu al gebeuren bij de langdurige zorg en ggz.”
3. Wat heeft de patiënt aan passende zorg?
Kremer: “Bij passende zorg krijgt een patiënt de zorg die past bij zijn of haar situatie, bij zijn of haar context. Een voorbeeld is gynaecoloog Eric Steegers die zag dat de perinatale sterfte in Rotterdam in kwetsbare wijken heel erg hoog is. Met de gemeente heeft hij een programma opgezet om mensen veel meer in hun eigen leefomgeving te helpen, met extra kraamzorg en andere zaken. Met zorg dus, die is toegesneden op hun situatie.”
“En neem de geriaters in het Radboudumc die samen met de cardiologen kijken of dure klepvervangingen wel bij iedereen nodig zijn. Bij ongeveer een kwart van de mensen blijkt dat niet bij te dragen aan het leven van die mensen. Passende zorg is dus goed voor de patiënt en goed voor de samenleving.”
4. Welke kennis is nodig om te komen tot passende zorg?
Hannie Bonink: “Passende zorg is gebaseerd op vier principes: het is waardegedreven, komt samen met de patiënt tot stand, het gaat over de juiste zorg op de juiste plek en het gaat over gezondheid in plaats van ziekte. Op al die alle onderdelen heb je kennis nodig om verder te komen. Je moet weten wat werkt en wat niet werkt. Je wil passende zorg leveren, maar dan moet je wel weten wat die passende zorg precies is. Wat is effectief? Hoe meet je dat?”
“Daar heb je onderzoek voor nodig. Welk bewijs heb je nodig om te kunnen besluiten dat iets passende zorg is? Dat kan niet alleen met grote RCT’s, randomized controlled trials, waar ze in de medisch-specialistische zorg veel mee werken. Je moet op zoek naar andere methodologieën en naar andere vormen van bewijs om te komen tot meer kennis over wat passende zorg is.”
“Als het gaat om de juiste zorg op de juiste plek, dan heb je kennis nodig hoe je de zorg op een goede manier organiseert. Hetzelfde geldt voor positieve gezondheid en voor samen beslissen. Het zijn onderwerpen waar we al langer mee bezig zijn en die nu onder deze noemer extra gewicht krijgen.”
“Zo wordt er al vrij lang gepraat over hoe je de zorg op een andere manier kunt organiseren. Dat maakt duidelijk hoe ongelofelijk taai en lastig het is om dingen voor elkaar te krijgen en te veranderen. Maar door de akkoorden die er gesloten zijn, zoals het IZA, ontstaat er bij alle betrokken partijen wel meer gevoel van urgentie. De boodschap is duidelijk dat er grenzen zitten aan de zorg en dat er iets moet gebeuren.”
5. Op welke manier draagt ZonMw bij aan passende zorg?
Bonink: ‘In veel ZonMw-programma’s dragen we op de een of andere manier bij aan de principes van passende zorg. Zo is er een aantal programma’s dat zich bezighoudt met onderzoek naar de effectiviteit van de zorg. Met ons programma Doelmatigheidsonderzoek doen we bijna al zo lang als ZonMw bestaat onderzoek naar kosteneffectiviteit van de zorg. Dat heeft echt effect gehad op de zorg.’
‘We hebben ook een aantal programma’s over de juiste zorg op de juiste plek, dus hoe organiseer je met z’n allen de zorg. Verder hebben we een programma rond het meetbaar maken van positieve gezondheid. Wat er de laatste tijd bijkomt, zijn vragen naar wat een bepaalde interventie betekent voor de arbeidsmarkt of voor de duurzaamheid van de zorg. Daarom werken we voor alle programma’s aan de samenhang en gelijkgerichtheid op onder meer deze onderwerpen.’
Bron: ZonMw. Meer lezen over passende zorg? Bekijk dan het digitale magazine dat helemaal in dit teken staat.
