De gezondheidsverschillen in Nederland nemen toe. Dit ondanks het feit dat er steeds meer geld naar de zorg en ondersteuning van kwetsbare mensen gaat. Het nieuwe initiatief GelijkGezond wil hier wat aan doen. Met behulp van health impact bonds wil GelijkGezond middelen organiseren zodat zorg- en hulpverleners meer tijd en ruimte krijgen voor kwetsbare mensen.
“We zeggen niet dat de zorgverlening in Nederland niet deugt”, aldus initiatiefnemer Joris van Eijck. “Alleen zijn de resultaten niet optimaal. Want de ongelijkheid in gezondheid in Nederland wordt steeds groter. Het lukt ons onvoldoende om mensen die hulp op meerdere levensgebieden nodig hebben, goed te helpen en de ondersteuning vanuit hun behoeften meer gezamenlijk te organiseren Daar moet op korte termijn iets aan gebeuren.”
Meerdere levensdomeinen
De cijfers liegen er niet om. De groep mensen die tot 120 procent van het minimumloon verdient, maakt één miljard euro meer zorgkosten dan de inkomensgroep daarboven. In totaal gaat het om 1,8 miljoen mensen. Een gemeenschappelijk kenmerk is dat ze vaak samenhangende problemen in meerdere levensdomeinen hebben, uiteenlopend van gezondheid en inkomen tot wonen en gezinsproblematiek. Daarnaast ontbreekt het vaak aan de zelfredzaamheid die we van mensen verwachten.
Om de praktische implicaties van het probleem te doorgronden, hebben Van Eijck en mede-initiatiefnemer Marcel Geurts de afgelopen maanden veel gesprekken gevoerd met inwoners van verschillende gemeenten, ervaringsdeskundigen, hulpverleners, overheden, financiële dienstverleners en andere betrokkenen.
Regelruimte en organisatiekracht
Uit die gesprekken is naar voren gekomen dat hulpverleners en mensen vaak prima in kaart hebben wat de onderliggende problematiek is, maar dat ze onvoldoende worden gefaciliteerd om deze op te lossen. GelijkGezond stelt zich daarom tot doel om “de reeds betrokken hulpverleners meer regelruimte, organisatiekracht en tijd te geven. Niet vanuit silo’s of wetten maar vanuit een persoonlijk perspectief. Juist omdat problemen vaak niet enkelvoudig zijn en meerdere levensgebieden raken.”
Voorrang bij toegang tot zorg
Een voorbeeld van organisatiekracht dat volgens Van Eijck de moeite van het onderzoeken waard is, is voorrang bij de toegang tot zorg en ondersteuning. “We hechten in Nederland aan gelijkheid en dat vertalen we in gelijke toegang. Maar de uitkomsten zijn niet voor iedereen hetzelfde. Wij willen werken aan gelijke uitkomsten, maar daarvoor moeten we voor sommige groepen misschien wel preferente toegang organiseren.”
Geen bemoeizorg
Om misverstanden voor te zijn, wil Van Eijck benadrukken dat GelijkGezond zich niet rechtstreeks in de zorg- en hulpverlening wil mengen. “GelijkGezond gaat geen regie voeren. Er komt ook niks bíj. En voor de mensen die het aangaat: wat wij aanbieden is geen verplichting of bemoeizorg. Het enige wat we gaan doen is het mogelijk maken van de juiste interventies.”
In eerste instantie valt GelijkGezond daarbij terug op de expertise van beide initiatiefnemers. Van Eijck is jarenlang directeur geweest bij zorgverzekeraar Menzis. Geurts is als econometrist verbonden aan het Amsterdam Health & Technology Institute (ahti). Beiden hebben daarnaast verschillende functies bekleed binnen de ziekenhuiswereld.
Health impact bonds
Het financiële instrument waar GelijkGezond zich nu op concentreert, is dat van de health impact bonds. “We gaan geld ophalen zodat professionals meer tijd en ruimte krijgen”, legt Van Eijck uit. Deze investeringen zullen zich volgens Van Eijck terugverdienen in de vorm van betere uitkomsten en lagere zorgkosten. “Verzekeraars doen daar in verschillende regio’s al proeven mee, maar dat zijn nog experimenten. Wij zouden graag zien dat dit structureel wordt.”
Energie en enthousiasme
Van Eijck verwacht dat GelijkGezond medio volgend jaar volledig operationeel kan zijn. Met het oog hierop bouwt GelijkGezond aan een betrokken team. Daarnaast gaat GelijkGezond verder met het verzamelen van goede ideeën. “Er vallen nog honderdduizend vragen te stellen”, besluit Van Eijck. “Door nu naar buiten te treden stellen we ons kwetsbaar op. Maar uit de eerste reacties spreekt veel energie en enthousiasme.”
