Duurzame digitalisering in de zorg is een bestuursprioriteit, aldus Mireille Wolleswinkel, voormalig directeur-bestuurder van het Regionaal Zorg Communicatie Centrum (RZCC) in Zuidoost-Brabant. Ze vindt dat bestuurders digitalisering niet als een technisch of secundair vraagstuk kunnen beschouwen. “Je kunt het niet overlaten aan de ICT-managers of externe bureaus. Digitalisering raakt de kern van de zorg en vereist inhoudelijke sturing.”
Wolleswinkel bespeurt onder bestuurders nog geregeld koudwatervrees voor ICT. “Veel zorgbestuurders vinden digitalisering eng of denken: daar heb ik geen verstand van. Daar kom je niet meer mee weg, want ICT zit overal doorheen. Je moet vanuit de inhoud naar digitalisering kijken.”
Om digitalisering organisatorisch in te bedden in regio’s waarin zorginstellingen intensief samenwerken, zijn de Regionale Samenwerkingsorganisaties (RSO’s) opgericht. Ze dienen als verbindende schakel tussen verschillende zorgaanbieders, zoals ziekenhuizen, huisartsen, thuiszorg en ouderenzorg.
RSO’s helpen zorgorganisaties bij onder meer gezamenlijke keuzes over applicaties en een gedeelde digitaliseringskalender. Dit voorkomt versnippering en zorgt ervoor dat zorgprofessionals en patiënten niet verdwalen in een complex landschap van systemen.
Landelijke impact
Bij haar aantreden begin 2022 stond de RSO van Zuidoost-Brabant, RZCC, op de rand van een faillissement. Wolleswinkel wist dit af te wenden en om te buigen naar een samenwerking waarop aangesloten zorginstellingen weer trots zijn.
Een voorbeeld is BabyConnect, een landelijk programma dat informatie-uitwisseling in de geboortezorg faciliteert. RZCC ondersteunt Noord-Brabant en Limburg. “Babyconnect laat zien hoe je met goede samenwerking en betrokkenheid iets groots kunt neerzetten. Het geheim? Regionaal deskundige, gemotiveerde mensen met hart voor de zorg en een gezamenlijke landelijke agenda.”
Succesfactoren regionale samenwerking
Samenwerking binnen een regio is niet vanzelfsprekend en vereist volgens Wolleswinkel hard werken en veel relatiebeheer. “Met ruim vijfentwintig instellingen heb je een dito aantal bestuurders en CIO’s om langs te gaan. Je moet continu peilen of iedereen nog conform de afgesproken kalender werkt.”
“Zorgorganisaties wisselen regelmatig van bestuurders en CIO’s. Elk nieuw gezicht brengt nieuwe prioriteiten en ervaringen mee. Je moet eindeloos rondjes lopen, mensen leren kennen, en ervoor zorgen dat iedereen betrokken blijft. Vriendelijk maar hardnekkig.”
Duurzame financiering
Hoewel er bijna geen beleidsstuk meer verschijnt zonder sleutelrol voor digitalisering, is financiering een groot knelpunt. Veel digitaliseringstrajecten zijn afhankelijk van tijdelijke subsidies. “Als je iets duurzaam wilt inrichten, moet je vanaf het begin nadenken over beheer en financiering,” vindt Wolleswinkel. Ze wijst op de noodzaak van vaste budgetten. Daarmee kan niet alleen innovatie, maar ook onderhoud en doorontwikkeling worden gefinancierd. “Nu is onderhoud en beheer vaak niet voorzien”, constateert Wolleswinkel. “Dat is slecht voor de continuïteit. Als je digitalisering goed wilt gebruiken, moet je ook in beheer investeren.”
Wolleswinkel staat niet alleen in haar pleidooi. Medio november riepen RSO Nederland, GGD GHOR Nederland, ROS Netwerk en RegioPlus het kabinet op om te zorgen voor een adequate financiering van de regionale basisinfrastructuur. “Goed beheer is essentieel”, gelooft Wolleswinkel. “Beheer is ondergewaardeerd. Maar het gebruik van ICT wordt voor een groot deel bepaald door de kwaliteit van je beheer. We verlangen als mens naar snelle oplossingen, een quick fix, maar die zijn er niet. Je moet gebruikers trainen en voortdurend naar hun wensen luisteren om het systeem daar op in te richt. Het is een kwestie van langzaam beter maken.”
Nationale visie met ruimte voor maatwerk
Wolleswinkel pleit voor een landelijke aanpak met in iedere regio een RSO-achtige constructie, maar wel met ruimte voor regionaal maatwerk. “Nederland heeft een dekkend netwerk nodig waarin ketenzorg en digitalisering samenkomen. Maar elke regio heeft zijn eigen dynamiek. Wat werkt in een regio met veel ziekenhuizen op een kluitje, zoals Zuidoost-Brabant, is niet automatisch toepasbaar in een gebied met één ziekenhuis en een groot verzorgingsgebied. Belangrijk is niet hoe een regio is georganiseerd, maar dat je uiteindelijk allemaal aan hetzelfde werkt.”
Digitalisering als zorgfundament
Wolleswinkel, die in september het RZCC verruilde voor de rol van bestuurder van Het Oogziekenhuis Rotterdam, deelt een les uit haar RSO-tijd. “Laat digitalisering niet over aan externe bureaus of consultants. Je moet gewoon deskundigheid in elke zorgorganisatie hebben zitten, mensen met hart voor de zorg die er niet zitten om er geld aan te verdienen. Veel digitaliseringsprogramma’s van de overheid worden bemenst vanuit bureaus die voor de klus gaan. Die doen dan een jaar mee, maar wat je nodig hebt zijn mensen die in die zorg werken en er over tien jaar nog zitten en weten dat je brokken moet opruimen als het mis gaat. Dan investeer je duurzaam.”
