Personaliseren van zorg wordt steeds normaler. Ook medicijnen zijn op maat te maken, met een 3D-printer in de apotheek.
Het bedrijf achter deze innovatie is Doser. CEO Niels Ouwerkerk richtte het samen op met Arjan van Unen. Ouwerkerk: “Eigenlijk is het heel simpel. Wij maken een printer die we leveren aan de apotheker. Die stopt er een cartridge in en drukt op print. De medicijnen rollen er vervolgens uit. Dan kun je laagdrempelig en relatief goedkoop therapieën personaliseren.”
Beperkte set
Een apotheker die met de printer gaat werken, heeft voor ieder medicijn een cartridge nodig. “Maar dat zijn er geen duizenden. De ervaring leert dat het gaat om een relatief beperkte set van enkele tientallen medicijnen die door heel Europa gebruikt wordt. En die cartridge hoeft niet in één keer leeg, die kun je bewaren.”
Minder bijwerkingen
Door de dosis aan te passen aan de individuele patiënt worden medicijnen effectiever met minder bijwerkingen. Ouwerkerk: “De farma begint altijd met een fase 1 klinische studie. Dat zijn gezonde mannen tussen de 18 en de 55, die meestal wit zijn. Op basis daarvan bepalen ze een standaard dosis. Een heleboel mensen vallen niet in de categorie. Als je medicijnen per patiënt print, heeft iedereen de optimale dosis. ”
Kinderen
Het eerste prototype staat nu bij het LUMC. Daar komt binnenkort ook de eerste commerciële printer te staan. “Het LUMC gebruikt de printer met name voor medicijnen voor kinderen. Je hebt kinderen van twee kilo en kinderen van tien 10 kilo. Daar kun je zo heel mooi op personaliseren. Qua dosis, maar bijvoorbeeld ook qua smaak, grootte en vorm.”
Ouderen
Doser is een jaar geleden gestart en heeft op dit moment vijf mensen in dienst. Ouwerkerk ziet volop mogelijkheden voor zijn 3D-printers, maar moet keuzes maken. “We zijn nog klein en we kunnen niet alles tegelijk.”
Als volgende toepassing na de kinderen ziet hij de ouderen. “Veel ouderen slikken per dag een aantal pillen. Het is natuurlijk geweldig als we meerdere actieve stoffen in één tablet kunnen printen. En dan ook nog per actieve stof precies de dosis die de patiënt nodig heeft. Ook hier geldt weer dat de apotheker de cartridges per medicijn nodig heeft. Maar de meeste ouderen slikken vier tot zes medicijnen uit een set van maximaal dertig. Dat is te overzien voor de apothekers. En het maakt het leven van de ouderen een stuk eenvoudiger.”
Geen dure techniek
Ouwerkerk wil dit jaar nog twee of drie printers plaatsen. Volgend jaar hoopt hij op tientallen. “Nu zijn de printers nog duur omdat ze nog in ontwikkeling zijn. Uiteindelijk zijn ze voor iedere apotheek te betalen. Gepersonaliseerde medicijnen zijn goedkoper, daar ben ik van overtuigd. Ze zijn effectiever. En omdat medicijnen op aanvraag geprint worden, blijft er minder op de plank liggen.”
“Maar het is maar net waar je het mee vergelijkt. Paracetamol kost twee cent per pil. Voor die prijs kunnen we niet werken. Zorgverzekeraars gaan soms wel uit van dat soort bedragen, ook voor veel duurdere medicijnen.”
Anders voorschrijven
Om optimaal van de printer te kunnen profiteren, moet volgens Ouwerkerk de hele keten een beetje veranderen. “Artsen moeten veel gedetailleerder gaan aangeven hoe hoog de dosis voor een bepaalde patiënt moet zijn. Dat gebeurt nu nog met een tabel. Dat zou ook met een algoritme kunnen, maar dat is nog echt toekomstmuziek.”
Feedback van patiënten
Wat ook belangrijk wordt, is de feedback van patiënten. “Er wordt nog niet aan de patiënt gevraagd hoe een kuur beviel. Maar dat wil je wel. Je kunt deze gegevens meteen gebruiken om bijvoorbeeld de dosis aan te passen.”
