We vinden duurzaamheid in de zorg allemaal belangrijk. Maar als het niet concreet is, sneeuwt het onder in de waan van de dag. Dan is het zomaar ineens 2030 en is er te weinig gedaan. Dan moeten er onder druk allerlei maatregelen genomen worden. Dat is verre van ideaal en zeker niet effectief.
Door Jan Holsappel, Intrakoop
Er komt veel op ons af in de zorg in Nederland. We hebben te maken met toenemende en veranderende zorgvraag en tegelijkertijd afnemende beschikbaarheid, inzetbaarheid en capaciteit van medewerkers. Daar bovenop moeten we uitvoering geven aan allerlei wettelijke verplichtingen en stimuleringsprogramma’s op verduurzaming. Dat maakt verduurzamen er niet eenvoudiger op. Nu plannen voorkomt straks problemen.
Vanuit ons gezamenlijke programma duurzaamheid hanteert Intrakoop drie uitgangspunten.
1. Duurzaamheid is een integraal thema
Het gaat om veel verschillende aandachtsgebieden met grote onderlinge samenhang. De basis is wat ons betreft: ESG (Environment, Social, Governance). Naast vergroenen is er aandacht voor eerlijkheid, veiligheid en verantwoordelijkheid nemen. We vergeten daarbij vooral de organisatorische kant niet. Denk aan beleid, bestuur, uitvoering, transparantie en verslaglegging.
2. Duurzaamheid moet overkoepelend aangepakt worden
Bijna alle functionarissen hebben in meer of mindere mate te maken met verduurzaming. Van HR/personeelszake via Gebouw, Techniek, kantoor en ICT tot en met Inkoop. Dus ‘horizontaal’ moeten maatregelen goed afgestemd en geprioriteerd worden.
Maar ook ‘verticaal’ is een overkoepelende aanpak vereist. Zonder duidelijk beleid en sturing komen initiatieven op de ‘vloer’ niet vooruit. Zonder uitvoeringskracht, mensen en middelen dus, komt er geen beweging, motivatie en draagvlak.
3. Verduurzaming = verandering
Het meest effectief zijn duidelijk, passende en realistische plannen met kleine, haalbare stappen. Maak het niet té groot, werk aan resultaat. Meten is weten. Groen is doen!
Verduurzamingstrajecten
Met deze drie vertrekpunten hebben we in de afgelopen anderhalf jaar al meer dan zestig verduurzamingstrajecten bij onze leden mogen begeleiden.
- Van iets met duurzaamheid willen naar starten op een praktische manier.
- Van hoe geven we invulling aan de Green Deal? naar doelen stellen om in de komende twee jaar en met concrete maatregelen aan de slag te gaan.
- Van we hebben allerlei initiatieven, maar geen kapstok naar een relevante visie op duurzaamheid die past bij de organisatie, mogelijkheden en ambitie.
- Van Duurzaamheid ligt bij onze afdeling vastgoed en facilitair naar een organisatie waar duurzaamheid breed gedragen wordt in de organisatie. Met onderlinge samenhang en afstemming in de maatregelen.
- Van Hoe nemen we de mensen mee?” naar bewustwording voor alle medewerkers
Roadmap
Verduurzaming is een reis. Een weg die niet eindigt, maar continu is. Wij hebben die reis vertaald naar de Roadmap naar duurzame zorg. De ‘rode draad’ die wij in alle verduurzamingstrajecten hebben ervaren:
- Er wordt vaak al heel veel gedaan aan duurzaamheid, zonder dat we dat van elkaar weten.
- De beste verduurzaming is iets niet meer doen. Dat klinkt eenvoudig en is het in de praktijk vaak ook. Iets minder gebruiken, iets minder verbruiken, wat zuiniger zijn, niet weggooien maar opnieuw gebruiken, minder voorraden, minder reisbewegingen, minder assortiment, minder leveranciers/dienstverleners. In bijna alle (werk) processen, kun je verspilling omdraaien naar winst.
Duurzaamheidswinst en soms ook bedrijfseconomisch voordeel. - Bewustwording komt niet vanzelf. Het begint met een duidelijk visie die recht doet aan de fase waar de organisatie in zit en past bij ieders ambitie en mogelijkheden. Investeren in kennis van het onderwerp én van de werkprocessen, delen van ervaringen. Het zijn allemaal zaken die de bewustwording verhogen, maar die wel bewuste inplanning en organisatie vragen.
- Duurzaamheid is leuk. Zeker als de gezamenlijke doelen duidelijk zijn en je met elkaar weet welke stappen er volgen. Maak het dan visueel voor iedereen én maak daarbij ook zichtbaar welke stappen er al gezet zijn.
- Communiceren kun je leren. Spreek mensen aan in hun ‘eigen taal’. Dat geldt voor bestuur, voor medewerkers, maar ook voor bezoekers, cliënten, bewoners en patiënten. “Zeg wat je doet + doe wat je zegt”.
- Verduurzaming loont. Een toekomstbestendige werkgever motiveert veel werknemers. Dat zorgt voor minder verloop, minder ziekteverzuim en meer betrokkenheid.
Het congres ‘Duurzaamheid, van visie naar uitvoering’ wordt georganiseerd door Fizi in samenwerking met ActiZ, Intrakoop, NVTZ, NVZ en Rabobank. Het congres vindt op 12 april tijdens Dutch Health Week plaats bij Rabobank in Utrecht. Plenaire sprekers zijn onder andere Michel van Schaik, transformatieprofessor Jan Rotmans, bestuursvoorzitter Marjo Vissers van VGZ en bestuurder Frido Kraanen van Omring.
