De gezondheidszorg is in crisis en we moeten veel meer inzetten op preventie en leefstijl. Dat vinden Emma Coles en Barbara Kerstens, directeuren van Voeding Leeft. Met deze stichting ontwikkelen zij leefstijlprogramma’s voor mensen met een chronische ziekte. Het grootste programma, Keer Diabetes2 Om, wordt inmiddels vergoed uit de basisverzekering. Wat is ervoor nodig om ook programma’s voor andere chronische ziektes op te nemen in het basispakket?
“Dertien jaar geleden zijn een huisarts, wetenschapper en bedrijfseconoom Voeding Leeft gestart”, vertelt Kerstens (links op de foto). “Inmiddels werken we in een team van vijftig medewerkers en begeleiders. Onze leefstijlprogramma’s brengen verschillende disciplines bij elkaar en focussen op vier pijlers: voeding, beweging, ontspanning en slaap. Er is altijd een wetenschappelijke grond voor onze programma’s en we delen onze kennis en ervaring als voorbeeld en inspiratie. Zo willen we mensen bewuster maken van de relatie tussen leefstijl en chronische ziekten.”
Keer Diabetes2 Om
Het eerste en meteen grootste leefstijlprogramma van Voeding Leeft werd in 2014 geïntroduceerd: Keer Diabetes2 Om. “Met projectgeld van VGZ mochten we een pilot draaien met 75 deelnemers”, blikt Emma Coles terug. “Daarmee wonnen we de Zinnige Zorg Award van VGZ: een prijs die de zorg beter maakt en op termijn ook betaalbaar houdt. Op basis van de eerste resultaten mochten we nog eens 1900 deelnemers begeleiden en tegelijkertijd onderzoek doen.”
De resultaten lieten zien dat het programma werkt. Van de deelnemers die bij de start insuline gebruikten, kon 70 procent met het medicijn stoppen. Mensen verloren buikomvang en gewicht, kregen bovendien meer energie en vonden dat de kwaliteit van hun leven was verbeterd.
Behandelaars betrekken
Er zijn twee varianten van Keer Diabetes2 Om: GLI en Plus. De GLI-versie is een volledig online-programma. Het is toegankelijk voor mensen met prediabetes of diabetes type 2 die geen diabetesmedicatie of alleen metformine gebruiken. De Plus-variant is een programma met deels fysieke bijeenkomsten voor mensen met diabetes type 2 die meer medicatie gebruiken dan alleen metformine. ‘Plus’ staat voor de begeleiding bij het veilig afbouwen van diabetesmedicatie.
Barbara Kerstens: “Bij beide versies gaan de deelnemers in een groep onder begeleiding van een verpleegkundige, diëtist en coach aan de slag met duurzame leefstijlveranderingen. Ze leren zelf de regie te nemen en ontdekken welke leefstijlverbeteringen voor hen werken. Na de intensieve behandelfase van zes tot twaalf maanden volgt een onderhoudsfase, waar deelnemers twee jaar lang aan mee kunnen doen.”
De hoofdbehandelaar van de deelnemers wordt bij de behandeling betrokken. “Dat is immers degene met wie mensen een langetermijn-relatie hebben als het om hun gezondheid gaat”, zegt Coles. “Bovendien willen we zoveel mogelijk behandelaars inspireren om in hun eigen praktijk ook mensen te begeleiden naar een gezonde leefstijl.”
Groep werkt stimulerend
Waarom doe je wat je doet en hoe voel je je daarbij? Die vraag komt in de coachingsessies van het programma uitvoerig aan bod. “We zien veel emotie-eten, mentale en zingevingsproblematiek bij de deelnemers”, legt Kerstens uit. “Maar ook veel gewoontegedrag. Als jij iedere avond op de bank zit te netflixen, word je daar dan blij en gezonder van? Als je die reep chocola opeet, hoe voel je je dan over twee uur? En de volgende dag? Wat laat de bloedglucosemeter zien? Daar praten we over. Gewoontegedrag veranderen is moeilijk, maar in ons programma lukt het negen van de tien keer. De groep werkt daarbij enorm stimulerend, want iedereen staat voor dezelfde soort uitdagingen.”
“We dompelen de deelnemers meteen onder in hun nieuwe leefstijl”, vult Coles aan. “In plaats van stap voor stap kleine veranderingen door te voeren, veranderen de deelnemers hun gedrag rigoureus. Die methode werkt volgens wetenschappelijk onderzoek het best.”
Diabetes-tsunami
Dat het programma Keer Diabetes2 Om hard nodig is, blijkt uit recent onderzoek van Maastricht University. Er zijn op dit moment minimaal 1,4 miljoen mensen met prediabetes in ons land. Zij hebben negen keer meer kans om diabetes type 2 te ontwikkelen. Volgens het Diabetes Fonds komt er dan ook een ‘diabetes-tsunami’ op ons af. Een groot probleem, meent Kerstens: “Ons huidige zorgsysteem kan dat niet aan. Niet qua capaciteit en niet qua kosten. We moeten veel meer inzetten op preventie en leefstijl.”
De eerste voorzichtige stappen op die weg zijn gezet: sinds 1 januari 2023 wordt Keer Diabetes2 Om GLI vergoed uit het basispakket. Per 1 januari van dit jaar geldt dat ook voor Keer Diabetes2 Om Plus. Daarmee wordt voor het eerst een leefstijlalternatief voor reguliere behandeling van diabetes type 2 vergoed, inclusief medische ondersteuning om diabetesmedicatie te verminderen.
Inmiddels hebben al meer dan 5.000 deelnemers het programma Keer Diabetes2 Om gevolgd. “Wij willen graag onderzoeken hoe het vijf of tien jaar later met deze mensen gaat”, aldus Coles. “Ook willen we weten wat dat oplevert. Hoeveel zorgkosten worden bijvoorbeeld bespaard als mensen geen nierfalen krijgen door diabetes? Helaas is het lastig zulk onderzoek gefinancierd te krijgen.”
Basispakket
Leefstijlprogramma’s horen in het basispakket, vindt Coles. “Wij hebben ook programma’s voor MS, reuma, de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa en voor mensen die kanker hebben gehad. We hopen dat die ook breed toegankelijk worden.”
Kerstens: “Het is elke keer weer mooi om te zien hoe de gezichten van deelnemers aan onze programma’s al na een maand veranderen. Hun ogen staan helderder en ze stralen energie uit. Die kwaliteit van leven is uiteindelijk het belangrijkst!”
Cas Ceulen, Chief Health Officer bij Coöperatie VGZ: “Een gezonde leefstijl is enorm belangrijk om te voorkomen dat iemand ziek wordt of blijft. Het programma Keer Diabetes2 Om boekt hierin mooie resultaten. VGZ zet zich al jaren in voor de groeiende groep mensen met diabetes. We zijn blij dat een initiatief als Keer Diabetes2 Om met onze steun is opgenomen in het basispakket en daarmee verzekerde zorg is geworden voor iedereen.”
