Implementeren en opschalen. Dat is de komende jaren het credo van Ouder Worden 2040. Met een bestuurdersbijeenkomst in Utrecht sloot het programma op maandag 17 juni de fase van agenda-vorming definitief af.
In de doe-fase mikt Ouder Worden 2040 op het samenbrengen en opstuwen van initiatieven vanuit overheid, burger en bedrijfsleven. Bij monde van CEO Jeroen van Hooff verbond Koninklijke Jaarbeurs zich publiekelijk met de achterliggende maatschappelijke doelstelling: Nederland klaarstomen voor de ouder wordende samenleving.
Collectief antwoord op vergrijzing
Nederland vergrijst in hoog tempo. Deze demografische aardverschuiving is in veler ogen primair een probleem van de zorg. Ten onrechte, aldus Philip Idenburg, managing partner van strategie- en innovatiebureau in de zorg BeBright. In zijn optiek raakt vergrijzing vrijwel ieder facet van de Nederlandse samenleving. Van zorg tot zingeving, van wonen tot leefomgeving, de arbeidsmarkt en van inkomen tot vrije tijd. Daarmee vraagt vergrijzing om een collectief antwoord dat gedragen wordt door alle geledingen van de maatschappij.
Met dit doel voor ogen en gesteund door vele publiek én private partijen startte in 2020 het Ouder Worden 2040 programma. De ambitie mag er wezen: Nederland moet het eerste land worden waar burgers, overheid, zorg en bedrijfsleven gezamenlijk de uitdagingen aangaan van een ouder wordende samenleving. Tenslotte kan geen van de partijen dat alleen.
Twintig concrete punten
In korte tijd schaarde een brede waaier van organisaties zich achter het initiatief. De aangesloten partijen formuleerden twee jaar geleden een transformatieagenda. “Met meer dan 240 punten was dat in eerste instantie een omgevallen boekenkast”, aldus Idenburg tijdens de bestuurdersbijeenkomst in Utrecht.
“Maar dat hebben we gezamenlijk weten te condenseren tot twintig concrete punten. Nu gaan we echt stappen zetten in de realisatie van de agenda, want we willen niet over vijf jaar nog steeds zitten te praten.”
Om de overgang naar deze nieuwe fase te onderstrepen, is de term Integraal Samenlevingsakkoord uit het programma veranderd in Integrale Samenlevingsbeweging. In de uitvoeringsfase wil Ouder Worden 2040 zich met name concentreren op het versterken en opschalen van concrete initiatieven, producten en diensten. “Er zijn al zoveel goede innovaties”, aldus Idenburg. “Waarom steeds opnieuw het wiel uitvinden?”
Belemmeringen regelgeving en financiering
De andere twee pijlers in de doe-fase van Ouder Worden 2040 zijn gericht op het wegnemen van belemmeringen in regelgeving én financiering bij het opschalen van de inmiddels reeds qua maatschappelijke impact bewezen oplossingen. Oplossingen die vaak niet passen in de huidige bekostigingssystemen of regelgeving. Urgentie is daarbij een sleutelwoord, maar benadrukt Idenburg, “we willen mensen niet bang maken, maar handelingsperspectief geven.”
Burgers en private partijen
Bij de beoogde opschaling kijkt Ouder Worden 2040 in het bijzonder naar burgers en private partijen. “Bij de overheid zit nu momentum. Het Integraal Zorgakkoord en het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen wijzen met hun nadruk op samenwerking tussen verschillende partijen al dezelfde kant op als Ouder Worden 2040. De opgave van Ouder Worden 2040 is vooral om aansluitend hieraan en meer ruimte te creëren voor succesvolle burgerinitiatieven en oplossingen die geboden worden door (sociaal) ondernemers”
Het ministerie van VWS toonde in Utrecht opnieuw geporteerd van de domein-overstijgende aanpak in combinatie met het mobiliseren van maatschappelijk potentieel bij burger en bedrijfsleven. “De ouder wordende samenleving is niet iets van de overheid”, aldus Carsten Herstel, directeur-generaal Langdurige Zorg van het ministerie van VWS. “Er moet echt een stap in de samenleving gezet worden. Het is ook een zaak van de burger en het bedrijfsleven. Ouder Worden 2040 gaat over samenwerking. Daarom is dit initiatief zo nodig en ondersteunen wij dit.”
Kapstok
Deze boodschap leek bij de Koninklijke Jaarbeurs al geland. CEO Jeroen van Hooff maakte in zijn welkomstwoord bekend dat Jaarbeurs zich net als een groeiende groep bedrijven actief verbindt aan Ouder Worden 2040. “Jaarbeurs heeft tal van activiteiten die als kapstok kunnen dienen om het vraagstuk van de ouder wordende samenleving onder de aandacht te brengen”, aldus Van Hooff.
Het onderwerp sluit volgens Van Hooff ook naadloos aan bij de samenwerking van Jaarbeurs met partijen in stad en regio Utrecht rond thema’s als Healthy Urban Living en Utrecht Heart of Health.
Ingewikkelde bestuurlijke puzzel
Bij alle ambities en enthousiasme hebben de deelnemers aan Ouder Worden 2040 de komende tijd een ingewikkelde bestuurlijke puzzel te leggen. “Hoe geef je sturing aan een proces waar de samenleving zelf eigenaar van is?”, aldus Idenburg bij de afsluiting van de bestuurdersbijeenkomst.
De dilemma’s zijn evident: te veel sturing van bovenaf drukt ideeën en energie die van onderaf komen de kop in, onbeteugelde ideeën en energie voeden versplintering.
Waardevolle tips
Emeritus hoogleraar Geert Teisman, autoriteit op het gebied van complexe veranderprocessen en publiek/private samenwerking, had bij het sluiten van de markt nog enkele waardevolle tips. In een complexe, meerlaagse omgeving bepaalt de kwaliteit van de interactie de kwaliteit van de transformatie. Ruimte voor diversiteit is daarbij onontbeerlijk. “Als ketens of netwerken te homogeen zijn, heeft de samenwerking geen meerwaarde en is de kans op vastlopen groter. Dan vloeit de energie weg.”
De volgende bijeenkomst van Ouder Worden 2040 zal plaatsvinden op 12 september bij Jaarbeurs tijdens Be!eef, de voormalige 50PlusBeurs. Dan zetten we samen stappen in het versnellen en versterken van initiatieven die een belangrijke bijdrage leveren in het realiseren van de nodige transformatie.
