Geen enkele andere zorgsector kon tijdens de eerste maanden van de coronacrisis de omslag naar zorg op afstand, digitale afstemming en flexibel thuiswerken zo goed maken als de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). De behandelaren gaan echter snel terug naar het oude normaal. Wat beklijft van de digitale voortrekkersrol van GGZ?
Van e-consulten tot beeldbellen. Al voor de komst van covid was de ggz bezig met het verkennen van nieuwe manieren van werken. Toen de crisis startte, kon de omslag dan ook snel worden gemaakt, vertelt Marjolijn de Kruif, psychiater en directeur PsyQ, zorgaanbieder van specialistische ggz.
Terug naar behandelkamer
“We konden heel snel onze behandelaren volledig online laten werken. Toen de maatregelen versoepelden neigden ze echter wel weer om terug te gaan naar de behandelkamer. Ze misten het face-to-face contact met cliënten en hun collega’s. Toch kijk ik wel terug dat we als ggz een voortrekkersrol hadden met digitale zorg. We hebben daarmee onze cliënten online zo goed mogelijk geholpen.”
Bij Minddistrict, het innovatieve e-Mental Health Platform voor Zorgprofessionals, zagen ze met de komst van corona het videogebruik onder hun klanten in één week stijgen van ‘heel laag naar zes miljoen belminuten per dag”, vertelt directeur Jeanette Ploeger. Het was even hectisch om ineens enorm op te schalen, alle accounts op orde te krijgen en een servicedesk in te richten.
Ook de ggz-cliënten moesten wennen aan de online behandelsessies, vertelt Rimmert Brandsma projectleider eHealth van MIND platform, waarbij veel cliënten- en familieorganisaties zijn aangesloten. “Toen mensen er eenmaal mee leerden omgaan, steeg de tevredenheid. Ik kan echt een compliment geven aan de ggz. Ze waren veel sneller dan de huisartsen.”
Digitaal werken vasthouden
En nu zijn we aangekomen bij de vraag hoe we dat digitaal werken kunnen vasthouden. Zweder Bergman, sectorlead ggz bij de VZVZ, het expertisecentrum voor digitale uitwisseling voor de ggz, ziet dat lang niet alle ggz-instellingen bezig zijn hoe ze met digitale interventies de kwaliteit van hun zorg kunnen verbeteren.
De Kruif herkent het wel. “Met de NiceDay app combineren we behoeftegestuurde behandeling met beeldbellen. Nu is het zoeken naar extra factoren die we kunnen inzetten om de zorg te verbeteren. Hoe neem je bijvoorbeeld de patiënt goed bij de hand om die online behandeling vorm te geven? We hebben een hoge patiënttevredenheid over de digitale behandelingen, bijna hoger dan face to face. Nu moeten we leren hoe we de medewerkers meenemen. e-Mental health is meer dan alleen beeldbellen.”
Transparantie en integriteit
Dat geldt ook voor patiënten, voegt Brandsma toe. “Je moet er de tijd voor nemen. Je moet cliënten goed begeleiden in het maken van de keuze. Het gaat echt om transparantie en integriteit. Een deel cliënten is afgehaakt, omdat ze niet in staat waren om het te gebruiken, thuis niet de infrastructuur ervoor hebben of zich thuis niet veilig genoeg ervoor voelden.”
Ploeger ziet dan ook dat het gebruik van zorg op afstand weer behoorlijk is gekelderd. “Als er ineens urgentie is dan blijken behandelaren heel snel die switch te kunnen maken. Alle drempels zijn dan weg. Alleen het vasthouden ervan is best lastig. De techniek is niet het probleem, het is het inbedden in het werkproces. Je moet anders gaan werken.”
Snelheid van innovaties
Bij PsyQ doen ze daarom nu een onderzoek onder de medewerkers om te kijken waar ze behoefte aan hebben bij digitalisering, hoe ze ertegen aankijken en wat ze missen. De Kruif: “De meesten zijn niet gewend aan de snelheid waarmee innovaties op ons afkomen. De vraag naar een opleiding is dan ook groot. Niet iedereen ziet het als oplossing. We zijn heel erg bezig om professionals te empoweren.”
Samen beslissen
Momenteel werkt de ggz dus deels nog online en deels fysiek. Wie bepaalt voor welke methode wordt gekozen? Bij PsyQ is het een gezamenlijk beslissing van de behandelaar en cliënt, vertelt De Kruif. Dat samen beslissen is volgens Ploeger de essentie. “Als je niet samen nadenkt over andere manieren van werken dan houdt het op, dan wordt digitalisering alleen iets voor ernaast. Het moet in het dagelijkse gesprek terugkomen met het team, met de psychiaters.” Ook belangrijk volgens Brandsma: “Laat duidelijk zien aan de cliënt wat er gebeurt en wat hij eraan heeft. De cliënt moet zich mens voelen, het gaat om meer dan alleen zijn aandoening.”
Voortrekkersrol
In ieder geval kan digitalisering echt een verschil maken in de ggz, daarover zijn alle rondetafelgesprek deelnemers het eens. Als het aan hen ligt, blijft de ggz die voortrekkersrol houden. “Kijk maar hoe groot het appèl is”, benadrukt De Kruif. “De wachtlijsten zijn enorm. We moeten toe naar mentaal gezonde samenleving. Natuurlijk blijven er altijd mensen met een stoornis, maar met digitale zorg kunnen we versnelling in de behandeling brengen. Er is veel winst te behalen. De ggz mag hier echt in investeren. Zorg op afstand is echt een middel om de ggz in de lucht te houden.”
