De cola en de snacks verdwijnen uit steeds meer ziekenhuizen. Er komen gezonde snacks voor in de plaats. Ook in het Erasmus MC gaat het aanbod voor medewerkers, bezoekers en patiënten op de schop. De Health Food Wall is er al helemaal ingeburgerd.
In augustus 2023 werden alle snackautomaten vervangen door gezonde alternatieven. Kinder-intensivist Koen Joosten legt uit. “We hebben een Taskforce Duurzaamheid in het Erasmus en daar hangen portefeuilles aan. Er zijn dertien mensen die in de taskforce zitten. Ik heb de portefeuille voeding voor het hele Erasmus. Het gaat daarbij om voeding voor patiënten, medewerkers en bezoekers.”
Cola
Het vervangen van de snackautomaten ging niet zonder slag of stoot. Joosten: “Een deel van het personeel was daar in eerste instantie niet blij mee. We kregen te horen dat we ze iets hadden afgenomen dat ze hard nodig hadden om te functioneren. Blijkbaar was dat de cola. Ze hebben nog geprobeerd een actie op touw te zetten om de cola terug te krijgen, ze hebben zelfs posters opgehangen. Maar dat was alleen de eerste weken. Nu hoor ik ze er niet meer over.”
Health Food Wall
Anouk Snelders is een van de founders van de Health Food Wall. Die staat inmiddels op veel plaatsen in Nederland. Denk aan scholen, bedrijven en zo’n 25 zorginstellingen. Snelders: “Het assortiment is niet overal hetzelfde. We hebben wel overal een 100 procent plantaardig assortiment met als basis een ready to eat vers assortiment. Dat assortiment hebben we in ons private label ontwikkeld. Denk hierbij aan sandwiches, maaltijden, wraps, pita’s broodjes, bananenbrood en sojayoghurt. Er is voor elk moment van de dag wel iets te vinden. Dat vullen we aan met wat houdbare items van partners, waaronder nootjes, wat suikervrij glutenvrij snoepgoed en wat herkenbare dranken zoals kombucha, ijsthee en sapjes.“
Geen verbod
Snelders is blij met de manier waarop de Health Food Wall is geïntroduceerd bij het Erasmus MC. “Ik vind het goed dat ze heel duidelijk naar de werknemers hebben gecommuniceerd dat het een transitie was en geen verbod. Werknemers bepalen nog steeds zelf wat ze eten, maar het ziekenhuis biedt geen ongezonde snacks meer aan omdat dat niet past binnen het nieuwe beleid. Zoals Koen net al opmerkte, kwam er wel commentaar, bijvoorbeeld over de cola. Maar ondertussen zagen wij dat de automaten goed liepen en dat er veel tevreden klanten vaak terugkwamen voor de producten uit de Health Food Wall.”
Aanbod in restaurant
Niet alleen de automaten zijn veranderd. Ook het aanbod in de restaurants gaat geleidelijk op de schop. Joosten ondervindt ook daar de nodige weerstand. “Ik had er toevallig gisteren weer een discussie over. Mensen die hier op de poli slecht nieuws hebben gehad, moeten toch in het restaurant koffie met gebak kunnen krijgen. Daarbij wordt verondersteld dat het ongezonde gebak zoals dat nu in de vitrine ligt de norm is. Je kunt ook prima gebak maken met minder suiker en vet dat veel gezonder is en duurzamer in plaats van de klassieke gebakjes. En dan te bedenken dat veel mensen die een gebakje willen eten vaak een ziekte hebben die gerelateerd is aan het ongezonde voedingspatroon.”
Duurzamer en gezonder
“De boodschap die ik steeds probeer te brengen, is dat de alternatieven ook op een andere manier kunt aanbieden. Je hoeft er niet steeds bij te zeggen dat is plantaardig of weet ik veel wat. Je hoeft niet steeds te zeggen ‘dit is ook lekker’.
Of het geaccepteerd wordt, heeft alles te maken met hoe je het brengt. Een kroket of bitterbal kun je prima vegetarisch aanbieden. Dat gaat niemand proeven. Dat hebben ze in Blijdorp gedaan, daar hebben ze al jaren geleden de kroketten vegetarisch gemaakt. En daar heeft nooit iemand over geklaagd. Je kunt producten prima zo veranderen dat de smaakbeleving hetzelfde is, maar de ingrediënten duurzamer en gezonder.
Voeding voor patiënten
Ook voor patiënten gaat er het nodige veranderen. Joosten: “Ik ben kinderarts intensivist, dus ik werk met ernstig zieke kinderen. Ik ben professor voeding van het zieke kind, om het zo maar te zeggen. Dus ik kijk continu wat goede voedingsstoffen zijn in de acute fase en in de fase van herstel. Wij zien bij zieke kinderen dat te veel suikers, eiwitten en vetten niet goed zijn en zelfs schadelijk kunnen zijn voor het herstel. Dat is zo simpel, dat kan iedereen wel dat bedenken. Maar ook voor het gezonde kind is te veel niet goed. Wat ik leer aan mijn mensen hier op de IC over voeding bij zieke kinderen is heel makkelijk door te vertalen naar gezonde kinderen. Overdaad schaadt.”
Dat geldt volgens Joosten niet alleen voor kinderen. “Wij eten als gezonde Nederlanders alsof we ziek zijn. Want als je ziek bent, heb je meer behoefte aan eiwitten. De hoeveelheden eiwitten uit de richtlijnen voor patiënten eten wij als gezonde burger. Dat is heel raar. Daardoor maken we onszelf eigenlijk ook weer ziek. Dat krijg je als je te veel ongezonde voedingsmiddelen neemt die het lichaam niet nodig heeft en waarvan je dan aankomt.”
Niet helemaal plantaardig
“We zijn dus volop bezig om het aanbod voor patiënten aan te passen. We hebben net de nieuwe Europese aanbesteding voeding voor de patiënten gehad. Daar staat heel nadrukkelijk in dat de voeding die we aan patiënten verstrekken gezonder moet en het aandeel plantaardige voeding omhoog moet. Er zal een ander voedingsconcept komen dan we gewend waren, maar wat lekkerder zal zijn dan wat we hiervoor hebben gehad.”
Helemaal plantaardig zal het volledige assortiment dat niet worden. “Wij willen meer plantaardige voeding in het kader van de duurzaamheid. Maar als het bijvoorbeeld om zuigelingenvoeding gaat dan zijn we gezien nog wel grotendeels afhankelijk van dierlijke eiwitten maar er wordt wel onderzoek gedaan om een mix van dierlijke en plantaardige zuigelingenvoeding te ontwikkelen. Een combinatie met soja is al mogelijk. Dus wij kunnen voorlopig nog niet zonder de melk van de koe.
Vegetarisch, veganistisch of plantaardig
Wat de discussie over gezonde en duurzame voeding lastig maakt, is dat veel mensen alles door elkaar gooien. Joosten: “Vegetarisch, veganistisch of plantaardig: de gemiddelde Nederlander weet niet wat het verschil is. En er wordt gemakkelijk geroepen dat het hele ziekenhuis nu veganistisch is. Dat is natuurlijk onzin. Wij zijn helemaal niet 100 procent veganistisch. Wij willen meer plantaardig in het kader van de duurzaamheid. En dat is een heel ander verhaal.”.
Gezonde producten kiezen, blijft een uitdaging. Snelders: “Ik heb zelf ook een achtergrond in de diëtetiek. En weet daardoor dat mensen het heel vaak moeilijk vinden om gezonde producten te kiezen. Nog geen 20 procent van de voeding in de supermarkt voldoet aan de richtlijn Goede Voeding van de overheid. Natuurlijk zit er in het aanbod in de Health Food Wall ook verschil. Niet alles is even gezond. Neem het bananenbrood. Daar zitten relatief veel suikers in, maar als iemand toch wat lekkers wil, is het een betere keuze dan een chocoladereep.”
