Het bejaardenhuis is terug op de politieke agenda. Met dank aan BBB en NSC, die de voorziening blijkens een initiatiefwetsvoorstel volledig willen gaan betalen uit de Wlz. De Tweede Kamer schaarde zich eerder achter een motie voor een comeback. Makkelijk gezegd, constateert Hans Adriani, bestuurlijk aanjager Wonen Welzijn Zorg voor ouderen, maar niet het eerlijke verhaal: “De realiteit is dat er in verpleeghuizen nu al vleugels leeg staan omdat er geen personeel is.”
Wonen en zorg kreeg overal in de verkiezingsprogramma’s in enigerlei vorm vrijwel wel aandacht. “Op zich is het mooi dat er in bijna alle programma’s wel iets gezegd wordt over seniorenwoningen”, stelt Adriani. “Maar ik ben kritisch over het feit dat de olifant in de kamer niet benoemd wordt. De personeelstekorten denderen op ons af. Geen enkele partij lijkt dat te durven benoemen, omdat het geen aardige boodschap is.”
Drastische herijking
Volgens Adriani dwingt de dubbele vergrijzing tot een drastische herijking van onze kijk op wonen en zorg. Meer dan een zaak van professionals moet wonen en zorg een zaak van gemeenschappen worden. “Ik ben ervan overtuigd dat de fysieke ruimte zo ontworpen moet worden dat die zorgzame woongemeenschappen faciliteert”, verduidelijkt Adriani. “Dat vraagt zo’n omslag in denken van gemeentes, van bouwers, van beleggers, van architecten en van zorginstellingen. Dát zou vetgedrukt in ieder verkiezingsprogramma moeten staan.”
Bejaardenhuis
Dit is niet het geval. In plaats daarvan grijpt menig politieke partij juist terug op een nostalgisch concept als het bejaardenhuis. “Hoe aaibaar het ook klinkt, dat gaat hem niet worden”, reageert Adriani. “Het bekt lekker in de verkiezingscampagne. Maar het is niet het eerlijke verhaal. De realiteit is dat er in verpleeghuizen nu al vleugels leeg staan omdat we er geen personeel voor hebben.”
Verschraling
Die realiteit kan niet verhullen dat grote groepen de nieuwe kijk op wonen en zorg als een verschraling zien. “Het wordt pas een verschraling als je niet meer doet dan alleen levensloopbestendige woningen bouwen”, stelt Adriani. “Want dan werk je niet aan die gemeenschappen. Dan past een bouwplan voor senioren of levensloopbestendige woningen misschien keurig binnen al die verkiezingsprogramma’s, maar levert het toch niet de oplossing die we nodig hebben. Tien jaar geleden had ik misschien ook gedacht dat drempelloos wonen, een tillift, een hoog-laagkeuken en een beetje domotica zouden volstaan. Maar daarmee komen we er niet. De toekomst is een leven dat je zelf en met elkaar leeft met daarin aanvullende professionele zorg.”
Bouwcrisis benutten
Alsof die opdracht al niet ambitieus genoeg is, kampt Nederland al geruime tijd met een bouwcrisis. Dus hoe wonen en zorg in beweging te krijgen? Adriani: “Dit is niet de nieuwe werkelijkheid tot in lengte van jaren. We komen altijd weer uit zo’n bouw-dip. Ik zou zeggen: gebruik die vertraging om de projecten die nu stil zijn gevallen om te katten naar projecten die wel een bijdrage leveren aan dit vraagstuk, zodat we de goeie plannen klaar hebben liggen als de bouwproductie weer op gang komt.”
Tweedeling in wozo
Toch is de huidige impasse niet zonder gevaar, erkent Adriani. Voor draagkrachtige senioren is het eenvoudiger om eigen wonen en zorg te regelen dan voor ouderen met een krappe beurs. Bij onveranderd beleid zal die tweedeling groeien, voorziet Adriani. “Als we niks doen, gaan de investeringsfondsen echt wel door met villa’s waar je voor 4.000 euro per maand all inclusive terecht kunt. Maar dan zul je zien dat ook het schaarse personeel daar naartoe gaat. Voor de mensen die het zich niet kunnen veroorloven, is er dan straks én geen geschikte woning. Ze hebben niet de kans gekregen om het in gemeenschap met elkaar te doen én die aanvullende professionele zorg is niet beschikbaar.”
Investeren
Positieve ontwikkelingen ziet Adriani ook. “Het hoopvolle signaal is dat iedereen in het veld snapt dat het niet zo kan blijven en dat we evenmin twintig jaar terug kunnen. Er zijn steeds meer corporaties en institutionele beleggers die willen investeren. Nu gaat het om 1,2 miljard euro, met het voornemen om dat de komende jaren te vervijfvoudigen. Dus er is goed kapitaal beschikbaar. Daarom oproep politiek: kom aan boord, want het land vindt het al.”
Kijk voor good practices in wonen en zorg op Ouder worden 2040.
