De geestelijke gezondheidszorg kampt met personeelstekorten, terwijl de wachtlijsten groeien. Om die problemen aan te pakken, ontwikkelen steeds meer organisaties een digitaal behandelaanbod. Dat gaat meestal om basis-ggz. De Digitale Poli van GGZ Oost Brabant gaat een stap verder en biedt ook volledig digitale specialistische zorg.
“De zorg vraagt om nieuwe initiatieven en vormen van therapie om zoveel mogelijk mensen te kunnen helpen”, zegt Nathan Bachrach. Hij is klinisch psycholoog en programmaleider bij GGZ Oost Brabant. Daarnaast is hij hoofdopleider GZ-opleiding bij RINO Zuid en associate professor bij Tilburg University. Vlak voor coronatijd zette hij met enkele collega’s van GGZ Oost Brabant de Digitale Poli op.
Nieuwe medewerkers
De bestaande medewerkers van GGZ Oost Brabant hadden maar beperkt interesse in het geven van volledig digitale behandelingen. Zij wilden het face-to-face contact met hun cliënten graag behouden. Daarom werd een zoektocht ingezet naar nieuwe medewerkers voor de Digitale poli. Dat kon, omdat er budget was vrijgemaakt voor het nieuwe initiatief.
“We hebben medewerkers gevonden die allemaal om hun eigen reden gemotiveerd zijn om online te werken”, vertelt Bachrach. “Ze wonen bijvoorbeeld in het buitenland of reizen veel, terwijl ze toch graag voor een Nederlandse organisatie werken. Of ze zien de voordelen van volledig online werken voor de cliënt en henzelf. Medewerkers hebben bijvoorbeeld minder reistijd en veel autonomie over hun dagindeling.”
Pilot van een jaar
In juni 2022 is de Digitale Poli van start gegaan als pilot van een jaar. “We zijn begonnen met ongeveer dertig cliënten, terwijl we er nu continu zo’n 180 in zorg hebben”, aldus Bachrach. “Het team van aanvankelijk vier behandelaren bestaat nu uit twaalf medewerkers. We hebben twee gz-psychologen, een psychotherapeut, twee klinisch psychologen, drie basispsychologen, een verpleegkundig specialist, een psychiater, een specialist arbeidsrehabilitatie en een ervaringsdeskundige.”
Positieve gezondheid
De behandelingen richten zich op klinisch, sociaal-maatschappelijk en persoonlijk herstel. Bachrach legt uit: “Voor het klinisch herstel zetten we evidence-based behandelingen in, gebaseerd op de multidisciplinaire richtlijnen. Voor het sociaalmaatschappelijk herstel ondersteunen we mensen bij het vinden van werk, dagbesteding of een opleiding. En voor het persoonlijk herstel krijgen mensen steun om weer zelf de regie over hun leven te nemen. Het uitgangspunt van de Digitale Poli is positieve gezondheid. Het accent ligt op gedrag, gezondheid en zelfregie.”
Intensieve behandeling
Na de verwijzing via de huisarts krijgt de cliënt een intake met een gz-psycholoog of psychotherapeut en de ervaringsdeskundige. Bachrach: “We bespreken de hulpvraag in het team. Daarna krijgt de cliënt een aanbod voor een intensieve, volledig digitale behandeling. Die bestaat meestal uit individuele contacten, behandelgroepen en begeleide online-modules via de e-health-applicatie Minddistrict.”
Behandelgroepen
“Individuele contacten zijn er met een psycholoog, de psychiater en de ervaringsdeskundige. Er zijn behandelgroepen voor bijvoorbeeld schematherapie, zelfbeeldproblematiek of emotie-regulatieproblemen. De cliënt kan ook meedoen aan de zelfhulpgroep met lotgenoten en de ervaringsdeskundige. De gesprekken in deze groep richten zich op persoonlijk herstel. Tot slot werkt de cliënt aan zijn of haar herstel via Minddistrict. Daar activeert de psycholoog passende modules.”
Keuze bij cliënten
Een digitale behandeling is geschikt voor cliënten vanaf 23 jaar met angst- en stemmingsklachten, dwang- of persoonlijkheidsstoornissen of trauma’s. De cliënten hebben daarnaast ook bijkomende stoornissen als ADHD en autisme. Alle cliënten van GGZ Oost Brabant die voor dergelijke problematiek worden aangemeld, hebben de keuze tussen een honderd procent digitale behandeling of een behandeling in traditionele vorm.
Niet geschikt
Er zijn ook cliënten voor wie de Digitale Poli van GGZ Oost Brabant nu nog niet geschikt is. Het gaat om mensen met een zeer laag IQ in combinatie met een beperkte zelfredzaamheid en mensen die acuut suïcidaal zijn. Daarnaast om cliënten met een bipolaire of psychotische stoornis.
Bachrach: “Bij mensen uit die laatste categorie zijn somatische controles nodig vanwege de medicatie die zij gebruiken. Zoals metingen van de buikomvang, het vetpercentage, gewicht en de bloeddruk. Sommige ggz-aanbieders werken voor hun digitale behandelingen nauw samen met huisartsen in hun omgeving. In onze regio kiezen we er op dit moment voor deze mensen op de fysieke poliklinieken te behandelen. Dat is ook omdat niet iedere huisarts dergelijke screenings uit wil voeren.”
Vertrouwen in digitale zorg
Digitale ggz-poli’s zijn in opmars, maar zij bieden doorgaans niet de specialistische zorg die de Digitale Poli Oost Brabant biedt. Daar komt langzaam wel verandering in. “Het vertrouwen groeit dat digitale zorg ook mogelijk is voor specialistische ggz die een multidisciplinaire benadering vereist”, zegt Bachrach.
Dat vertrouwen lijkt terecht. “We hebben de pilot van de Digitale Poli geëvalueerd met meer dan tweehonderd cliënten. Daarbij hebben we gekeken naar effectiviteit en duur van de behandeling en het aantal drop-outs. Op vrijwel alle parameters zagen we positieve resultaten. De behandelingen zijn effectief en efficiënt gebleken. In vergelijking tot de reguliere poli’s zijn onze behandelingen zelfs iets korter en iets effectiever. Hoe dat kan? Ik heb daar nog geen verklaring voor gevonden.”
Kortere wachttijd
Cliënten van de Digitale Poli zijn blij met de kortere wachttijd, de behandeling in de eigen omgeving, de mogelijkheid tot extra contactmomenten met de behandelaar, het gebrek aan reistijd en de keuzevrijheid in de behandelmomenten. Ook de medewerkers zijn tevreden. Zij waarderen hun werk op de Digitale poli gemiddeld met een 7,9.
Dankzij de positieve resultaten is de pilot omgezet naar een vast onderdeel van de organisatie. Ook is de Digitale poli Oost Brabant genomineerd voor de Samen Voorop Awards van VGZ, en kreeg de poli het predicaat Good Practice.
Data-gestuurd werken
De Digitale Poli is nog steeds in ontwikkeling. “In de toekomst willen we meer data-gestuurd werken”, vertelt Bachrach. “We willen vooral meer informatie vooraf over de cliënt, zodat we minder vragen hoeven te stellen. Daarnaast willen we werken met virtual reality en ons behandelaanbod uitbreiden. We denken aan een intensief online-traumaprogramma, waarbij mensen meerdere keren per week een traumabehandeling krijgen van verschillende therapeuten. Als je kijkt naar het Integraal Zorgakkoord, dan heeft digitale zorg de toekomst. Er wordt veel van verwacht. Ik denk daarom dat onze Digitale Poli duurzaam is en nog verder gaat groeien.”
Meerwaarde digitaal behandelaanbod
Cas Ceulen, Chief Health Officer Coöperatie VGZ: “Coöperatie VGZ ondersteunt ontwikkelingen als de Digitale Poli. Het is bij uitstek een voorbeeld van digitaal zorgaanbod dat effectief is gebleken, voor cliënten met echt complexe problematiek in de GGZ. Het illustreert dat veel mogelijk is met slim inzetten van digitale middelen én een centrale plek voor de uitgangspunten van netwerkpsychiatrie en positieve gezondheid, al vanaf de intake.”
“De analyses die door GGZ Oost-Brabant en VGZ zijn gemaakt, onderbouwen de meerwaarde van digitaal behandelaanbod in de ggz. Zowel op zorgkwaliteit als ook op behandelduur. De resultaten laten zien dat de gemiddelde behandelduur van afgesloten behandeltrajecten bij de Digitale Poli aanmerkelijk korter zijn met zelfs een beter behandeleffect. Dit betekent een kans om de wachtlijsten te verkorten.”
“Met meer digitaal aanbod voor specialistische ggz, kunnen meer cliënten behandeld worden met hetzelfde aantal behandelaren. Daarom nemen we de Digitale Poli en andere good practices mee in onze gesprekken met andere GGZ-aanbieders, voor kennisuitwisseling en als inspiratiebron om ook met dit zinnige zorg-voorbeeld aan de slag gaan.”
Coöperatie VGZ werkt aan een gezonder Nederland en toekomstbestendige zorg voor iedereen. En stimuleert en ondersteunt vernieuwing en innovatie binnen de zorg. Daarom zetten ze de komende tijd op Dutch Health Hub de spotlight op slimme innovaties, good practices en (digitale) initiatieven die een bijdragen leven aan toekomstbestendige zorg.
