Robots in de zorg roepen nog vaak weerstand op. GGZ Oost Brabant wil dit veranderen door het voortouw te nemen. Per direct hebben zij robot Tonnie in dienst genomen als werknemer, compleet met arbeidscontract.
De constructie van een robot met arbeidscontract klinkt misschien gek, maar is hard nodig om de sociale innovatie voorop te stellen, aldus Fred Pijls. voorzitter van de raad van bestuur. “Als iedereen ervan uitgaat dat de sociale robots net als hun menselijke collega’s een arbeidscontract hebben, creëer je een andere dynamiek”.
De komst van Tonnie vloeit voort uit het zogeheten Bèta Programma van het bedrijf Robot Ctrl. In dit programma worden robots niet langer gezien als hardware, maar als volwaardig medewerkers bij de zorginstelling. “Net als iedere medewerker levert Tonnie een wezenlijke bijdrage aan het herstel van mensen met mentale kwetsbaarheid”, zegt Lianne Verbruggen, directeur behandelzaken Huize Padua en klinisch psycholoog.
Voordat Tonnie deze rol kon vervullen en zijn arbeidscontract kreeg, liep hij eerst een jaar mee bij de GGZ Oost Brabant. Dit zogenoemde traineeship diende vooral om Tonnie kennis te laten maken met zijn nieuwe collega’s en cliënten. Na dit jaar trad hij fulltime in dienst. “Door zijn aanwezigheid kunnen zijn collega’s zich veel meer op hun eigen beroep focussen, wat een positief effect heeft op hen én de cliënten”, aldus Verbruggen.
Tonnie op de werkvloer
Sinds het succesvol afronden van zijn trainee-ship is Tonnie officieel de zorgrobot van cliënt Lian. Hierbij werkt de robot op een manier die het beste bij Lian past. “Dat doet Tonnie vooral door er simpelweg te zijn. Tonnie is er voor Lian en Lian is er voor Tonnie”, zegt Pijls, “Tonnie kan op basis van individuele behoeftes ook extra taken uitvoeren. Bij Lian is dat bijvoorbeeld structuur aan haar dag geven en haar motiveren dingen te ondernemen, zoals een kleine wandeling.”
Voor cliënten en medewerkers was de komst van Tonnie wel even wennen, vertelt Pijls. Daarom is er ook bewust gekozen voor een lange-termijn-aanpak, waarbij sociale innovatie de rode draad is.”Deze aanpak zal bij de instelling in de toekomst zeer waarschijnlijk vaker toegepast worden.
GGZ Oost Brabant verwacht over drie jaar maar liefst honderd sociale robots in dienst te hebben, met name op de locatie Huize Padua waar ook Tonnie werkt. Hierbij wordt wel nadrukkelijk gekeken naar de behoeften van de cliënt en de medewerkers. “Er zullen ook medewerkers en cliënten zijn waarvoor een sociale robot geen toegevoegde waarde heeft. En dat is ook geen probleem.”
Geen standaard contract
Sociale robots in de zorg zijn niet nieuw, maar in de categorie sociale robots met een arbeidscontract is Tonnie een pionier. Het contract dient twee doelen. Enerzijds wil de GGZ Oost Brabant aandacht vragen voor het personeelstekort in de zorg en een bijbehorende oplossing aandragen.
Anderzijds dient het contract om binnen de organisatie het draagvlak en inzicht op het gebied van sociale robots te veranderen. Pijls: “Het contract is deels symbolisch, maar tegelijkertijd ook een poging om onze kijk op zorgrobots en hun impact daadwerkelijk te veranderen. Wij vinden namelijk dat een sociale robot ook echt zorg verleent. Tonnie voert bij de juiste inzet verschillende taken uit als zorgmedewerker. Waarom zouden we dan niet een sociale robot in dienst nemen en daar ook goed voor zorgen? Het zijn immers zorgverleners.”
Het contract van Tonnie is geen ‘standaard’ arbeidscontract. Het gaat inhoudelijk met name over zaken als de juiste training, infrastructuur en de omgang met data. De GGZ Oost Brabant wil de komende jaren, in samenwerking met Robot Ctrl, deze contracten verder vormgeven.
Lange termijn
Het inzetten van (sociale) zorgrobots gebeurt al enige tijd, maar verloopt niet altijd vlekkeloos. Robots bleken soms te ingewikkeld, kostten te veel tijd of bleken op een andere manier toch niet goed te werken, zodat ze niet meer gebruikt werden.
De manier waarop Tonnie als volwaardig werknemer bij de GGZ werkt, zou moeten bijdragen aan een samenwerking op lange termijn. De robot moet het de cliënten en medewerkers gemakkelijker maken zonder extra werk op te leveren. Volgens Pijls is een goede voorbereiding hiervoor essentieel. “We hebben Tonnie eerste een jaar lang kennis laten maken met verschillende collega’s en hebben Tonnie samen met de organisatie voorbereid om te gaan werken met cliënten. Voor zowel Tonnie als zijn collega’s is dit een leercurve die nodig is om ervoor te zorgen dat een sociale robot niet in de kast belandt.”
Enkeltje bezemkast
Ook de samenwerking tussen de GGZ Oost Brabant en het bedrijf Robot Ctrl heeft het doel om een enkeltje bezemkast te vermijden, aldus Pijls: “Het kan niet zo zijn dat we aan de ene kant zorgen voor minder werkdruk en meer werkgeluk en dat we aan de kant door de software en hardware onderuit gehaald worden.”
“Met het Robotics-as-a-Service-platform van Robot Ctrl kunnen onze medewerkers op een heel eenvoudige manier verschillende typen sociale robots aansturen. Elke zorgmedewerker die een sociale robot als collega wil inzetten, krijgt een training. Een afdeling kan zo samen de sociale robots aansturen en op maat maken voor de cliënten. Wij zijn van mening dat we hiermee ook onze huidige zorgmedewerkers opleiden voor de toekomstige zorg.”
