Giliam Kuijpers werkte als kinderarts, toen ze na een hartinfarct zelf patiënt werd. Wat ze eigenlijk al wist, werd nog duidelijker. In de zorg staat het patiëntenperspectief onvoldoende centraal. Ze besloot er iets aan te doen en richtte MedGezel op. Dit instituut leidt geneeskundestudenten en coassistenten op tot medisch coach van patiënten. Het initiatief is waardevol voor alle betrokkenen en levert op den duur betere artsen op. Maar wie betaalt de voortzetting?
“Als kinderarts zat ik vast in een systeem van medicaliseren, regels, protocollen en productie draaien”, blikt Kuijpers terug. “Daar ging ik niet alleen zelf aan onderdoor, ik deed ook de kinderen en hun ouders tekort. Regelmatig vroeg ik me af of ze me wel goed hadden begrepen. Of ik had het gevoel dat er meer speelde. Maar of dat echt zo was? Ik had geen tijd om daarachter te komen. Steeds vaker dacht ik: wat zou het mooi zijn als er iemand met kennis van zaken als coach naast de patiënt kan staan!”
Overweldigende ervaring
Toen Kuijpers, jong als ze was, een hartinfarct kreeg, bevond ze zich ineens aan de andere kant van de stethoscoop. “Plotseling was ik zelf patiënt. Dat was zo’n overweldigende ervaring. Toen ik op de hartbewaking lag, heb ik mijn collega gevraagd of hij naast me wilde zitten bij de gesprekken met de cardioloog. Ik was bang dat ik door de emoties en medicatie niet alle informatie zou begrijpen of onthouden. Zelfs als arts overkomt je dat. Ik vond het heel fijn dat mijn collega erbij was en na afloop alles nog even met mij door kon nemen.”
Doktersjas aan de wilgen
Eenmaal weer op de been, besloot Kuijpers haar doktersjas aan de wilgen te hangen. In 2017 richtte ze MedGezel op. Dit opleidingsinstituut leidt ouderejaars geneeskundestudenten (co-assisenten) in twee dagen op tot medisch coach van patiënten. Het initiatief slaat op die manier een brug tussen het medisch onderwijs en Samen Beslissen. MedGezel is dit jaar genomineerd voor de Value-Based Healthcare Dragon’s Grant, behoort tot de finalisten van de STZ Innovatie Challenge 2022 en is een van de winnaars van de Reimagining Community Health Challenge.
Eenvoudig concept
Het concept is eenvoudig en bestaat uit drie stappen: een voorgesprek, het artsenbezoek en een nagesprek. In het voorgesprek inventariseert de MedGezel de situatie, het ziektebeeld, de behoeften en zorgen van de patiënt. Daarna bezoeken de student en patiënt samen de medisch specialist. De MedGezel zit naast de patiënt, maakt aantekeningen en vraagt door als dat nodig is. Na afloop nemen de MedGezel en patiënt alle informatie nog eens rustig door. Ook maakt de MedGezel een verslag voor de patiënt en eventuele mantelzorgers. In coronatijd is de digitale MedGezel geïntroduceerd, die ook prima blijkt te werken.
Patiëntperspectief
“Met MedGezel heb ik letterlijk mijn hart gevolgd”, vertelt een enthousiaste Kuijpers. “Ik geloof sterk in dit initiatief, want het heeft voordelen voor patiënten, medisch specialisten en studenten. De patiënt gaat goed voorbereid op artsenbezoek en komt maximaal geïnformeerd weer thuis. De medisch specialist hoeft dingen niet meerdere keren uit te leggen en geneeskundestudenten hebben een mooie bijbaan die hen leert vanuit patiëntperspectief te kijken.”
Nieuwe generatie artsen
Sinds de start zijn ongeveer honderd MedGezellen ingezet in diverse topklinische ziekenhuizen. “Die studenten zijn inmiddels klaar met hun coschappen en basisarts geworden”, zegt Kuijpers. “Ik hoop dat ze het geleerde in de praktijk brengen en dat er zo een nieuwe generatie artsen komt met empathie voor patiënten.”
Financiële impuls nodig
Helaas is er een probleem ontstaan door de afstuderende studenten én de gedwongen opleidingsstop in coronatijd: de pool met MedGezellen is leeg geraakt. “Tot nu toe hebben we het initiatief gefinancierd uit subsidies en potjes”, legt Kuijpers uit. “Daarnaast heb ik veel eigen geld geïnvesteerd en het overgrote deel van de werkzaamheden onbezoldigd verricht. Maar nu hebben we een financiële impuls nodig om het wiel weer te laten draaien. We willen niet dat patiënten hun MedGezel zelf betalen, want de mensen die zo’n coach het hardst nodig hebben, kunnen die vaak het minst betalen. Denk aan laaggeletterden, anderstaligen of patiënten met geheugenproblemen.”
Geld besparen
“Voor een duurzame borging is duurzame financiering nodig. Ik hoop op een fonds met universiteiten, zorgverzekeraars en opleidingsziekenhuizen. Zij hebben hier allemaal baat bij. De implementatie van Samen Beslissen blijkt in de praktijk ongelofelijk lastig. Als een MedGezel zich in de spreekkamer over dat aspect ontfermt, bespaart dat de medisch specialist tijd en de maatschappij geld. Het uurtarief van een specialist ligt immers veel hoger dan dat van een student.”
Verwachtingen patiënt
“Het financiële voordeel reikt verder. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat Samen Beslissen vaker leidt tot behandelingen die minder invasief, goedkoper en patiëntveiliger zijn. Die behandelingen sluiten ook beter aan bij de verwachtingen van de patiënt, waardoor het aantal klachten en tuchtzaken afneemt.”
Compassie
“Onderwijsinnovatie gebaseerd op compassie, is in de medische wereld niet vanzelfsprekend”, besluit Kuijpers. “In het zorglandschap tellen vooral harde cijfers, productie en digitalisering. Toch hoop ik dat universiteiten, zorgverzekeraars en opleidingsziekenhuizen hun verantwoordelijkheid nemen in de financiering van dit initiatief; MedGezel is een impactvolle manier om patiëntgerichte zorg te bevorderen.”
