De zorg kan en moet groener, vinden jonge zorgprofessionals. Onlangs presenteerden ze een Green Paper waarmee ze een beroep doen op alle partijen in de zorg. “We moeten nu bindende afspraken maken voor een duurzamer zorgsysteem in Nederland.” Ze staan er niet alleen in, zo blijkt tijdens de Dutch Health Week.
De oproep komt van Anouk van der Schot, jonge zorgprofessional én voorzitter van de Commissie Groene Zorg, onderdeel van de Werkgroep Zorg 2025 in een ronde tafelgesprek tijdens de Dutch Health Week. Paradoxaal genoeg maakt de zorg ook ziek, stelt ze. De sector draagt namelijk substantieel bij aan vervuiling en de klimaatcrisis. De CO2-voetafdruk van de gezondheidszorg is enorm. Het grootste deel daarvan wordt gevormd door de energie van de gebouwen (38 procent), maar ook de reisbewegingen van zorgmedewerkers en patiënten (22 procent) en de geneesmiddelen (18 procent) dragen substantieel bij. Van der Schot: “Juist omdat gezondheid sterk afhankelijk is van de omgeving, moet óók de gezondheidszorg groener.”
Grootste bedreiging voor volksgezondheid
Tijdens de sessie ‘De zorg moet groener’ waarschuwdt ze dat klimaatverandering momenteel de grootste bedreiging is voor de volksgezondheid. Door opwarming van de aarde komen er bijvoorbeeld meer teken en muggen, wat leidt tot meer infectieziekten. Meer luchtvervuiling leidt tot stijging van ziektes als COPD en astma. Door hittegolven is de kans groter op overlijden van ouderen en kwetsbaren. “Omdat de gezondheidszorg zelf dus ook zo’n impact heeft op het klimaat moeten we echt iets doen.”
In de Green Paper stellen de jonge professionals allerlei maatregelen voor, zoals een dashboard dat de gezondheidsrisico’s in kaart brengt van klimaatverandering. Daarnaast moet het klimaat een grotere plek krijgen in het zorgonderwijs . En moet er regelgeving komen die zorgbestuurders verplichte bepaalde klimaatkeuzes te maken.
Duurzaamheid
Zorgverzekeraar Menzis heeft duurzaamheid al hoog in het vaandel staan, vertelt Bert Geertsma, epidemioloog en teamleider van het Team Expertise & Projecten. De Green Deal Zorg is daarbij het uitgangspunt. Van vastgoed tot medicijnen vervangen door alternatieve therapie. “Wij proberen duurzaamheid breder te zien, zodat die betaalbaar en toegankelijker wordt.” E-Health noemt hij als goed voorbeeld. “Dan kan de zorgaanbieder met minder tijdsinvestering goede zorg bieden, die ook nog eens goedkoper en duurzamer is, want er zijn minder reisbewegingen nodig.”
De Green Deal staat ook centraal in het programma Duurzame Zorg van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), vertelt programmamanager Victor Stöcker. Het programma heeft als doel de zorg te vergroenen en kijkt daarbij ook naar energietransitie, circulaire economie en gezonde leefomgeving. “Alles wat helpt voor een goede zorgomgeving waar professionals als patiënten gezond kunnen werken en verblijven.”
Goede initiatieven
Er bestaan al heel veel goede initiatieven, zo blijkt uit de reacties van deelnemers, bijvoorbeeld om beter plastic te scheiden in zorginstellingen. Een voorbeeld is het nationale netwerk de Groene OK. In de zorg staat kwaliteit en veiligheid voorop, duurzaamheid moet daar aan toegevoegd worden, stelt Stöcker. De dialoog erover willen we nu starten. Om duurzaamheid te verbinden en daarvoor een nieuwe richtlijn te creëren.
Van der Schot ziet overal commissies ontstaan die over duurzaamheid nadenken. Maar is dat niet te veel gepraat en te weinig actie? Geertsma denkt dat het juist belangrijk is. “Op de werkvloer moet het gebeuren. Als er al overal initiatieven ontstaan en mensen het belangrijk vinden, dan krijg je draagvlak. En die is juist hard nodig.” De Groene Zorg Alliantie verenigt alle groene commissies in de zorg. Ook Act4Health van IFMSA Nederland is bezig met het opzetten van een ‘paraplu’ van instanties en personen die bezig zijn met dit onderwerp. Verder kan het Planetree certificaat worden ingezet om duurzaam te werk te gaan. Maar het mooist zou het zijn als elke zorgorganisatie standaard een afdeling Duurzame Zorg in hun management zou hebben, voegt een van de deelnemers toe.
Eed voor artsen
“Het is fantastisch hoe jonge professionals dit zo oppakken. Er is echt een beweging ontstaan”, besluit dagvoorzitter Sabine Uitslag. Dit is geen top-down beweging, maar een die ontstaat vanuit intrinsieke motivatie. Nu moet die ook een plek krijgen in het onderwijs.” Daar zijn alle rondetafel-partners het mee eens.
Van der Schot stelt voor om het ook te verwerken in de eed voor artsen. “Dan moeten alle medewerkers zich wel verantwoordelijk voelen om duurzaam te werk te gaan en dat mis ik regelmatig.” Annabeth van Stroe noemt het delen van awareness in de eed een mooi concreet voorbeeld. “Dat ga ik zeker meenemen naar hbo-verpleegkunde op de Hogeschool van Amsterdam.”
