Fit4Surgery gaat een partnerschap aan met Dutch Health Hub. Daarmee zet de organistie een nieuwe stap op weg naar ‘Nederland Prehabilitatieland’. Een deltaplan moet de grootschalige implementatie van prehabilitatie versnellen. Zodat steeds meer patiënten fit hun operatie in gaan.
“Door krachten te bundelen, kunnen we prehabilitatie kwalitatief en overal in Nederland op dezelfde manier aanbieden.”, aldus Baukje van den Heuvel. Zij is voorzitter van stichting Fit4Surgery en gastro-intestinaal en oncologisch chirurg in het Radboudumc.
Sinds 2016 zet Van den Heuvel zich in voor prehabilitatie. In dat jaar was zij medeoprichter van Fit4Surgery: een programma om mensen voorafgaand aan een (zware) operatie fit te maken. Het programma bestaat uit fysieke trainingen, verbeteren van voeding, mentale begeleiding, behandeling van specifieke ziekten en kwetsbaarheden en stoppen met roken en alcohol.
Prehabilitatie bij darmkanker
Van den Heuvel: “Het idee achter Fit4Surgery is: hoe fitter patiënten aan hun operatie beginnen, hoe beter ze bestand zijn tegen hun operatie en hoe fitter ze na afloop zijn. Dat is goed voor de patiënten én het scheelt in de opnameduur en zorgkosten. Prehabilitatie wordt vanuit het ziekenhuis ingezet, maar de uitvoering vindt plaats in de eerste lijn.”
“Er zijn inmiddels ongeveer twintig ziekenhuizen die prehabilitatie aanbieden aan patiënten met darmkanker. Die patiëntengroep is een logische keuze, omdat ongeveer 20 tot 50 procent van de patiënten met darmkanker na een operatie complicaties krijgt. Zij moeten daardoor langer in het ziekenhuis blijven en het duurt langer voordat ze herstellen.”
Prehabilitatie werkt
Het effect bij patiënten met darmkanker is op verschillende manieren onderzocht. Zo zijn er kleine pilotstudies geweest, een grote studie in het Máxima MC en een grote gerandomiseerde internationale studie. Allemaal kwamen ze tot de conclusie dat prehabilitatie werkt. Als patiënten met darmkanker voor hun operatie een prehabilitatie-programma volgen, nemen de complicaties met maar liefst 40 tot 50 procent af. De patiënten liggen gemiddeld twee dagen korter in het ziekenhuis en herstellen sneller.
Ook andere zorgpaden
Dat succes schreeuwt om een verdere uitrol van het programma. Van den Heuvel: “Het is onze wens dat prehabilitatie beschikbaar komt voor alle darmkankerpatiënten in alle ziekenhuizen van Nederland. Daarnaast willen we het programma extrapoleren naar andere zorgpaden. Ons uiteindelijke doel is dat het basiszorg wordt bij alle grote operaties in alle Nederlandse ziekenhuizen.”
Het Radboudumc is tot nu toe het enige ziekenhuis dat prehabilitatie heeft geïmplementeerd in twintig verschillende zorgpaden. Dat werd gefinancierd uit het eigen ziekenhuisbudget, vanuit de gedachte dat minder complicaties zich vanzelf terugbetalen. Inmiddels vergoeden de grote vier zorgverzekeraars prehabilitatie bij bepaalde patiënten in het Radboudumc via een experimentele betaalregeling.
Frustrerende cirkel
Waarom niet meer ziekenhuizen prehabilitatie zorgbreed inzetten? “Dat heeft te maken met wetenschappelijke onderbouwing en geld”, legt Van den Heuvel uit. “Voor opname in het basispakket moet zorg voldoen aan ‘de stand van de wetenschap en praktijk’. Zorgverzekeraars willen zeker weten dat het zinvol is. Dat is begrijpelijk, maar het stelt ons ook voor een probleem. Want om wetenschappelijk bewijs te kunnen leveren, moet prehabilitatie op grotere schaal worden aangeboden. En daarvoor is geld nodig. Een enorm frustrerende cirkel! Daar komt bij dat de implementatie van een innovatie gemiddeld zeventien jaar kost. Veel te lang voor iets dat zo veelbelovend is als prehabilitatie.”
Deltaplan Prehabilitatie
Om de implementatie van prehabilitatie te versnellen, nam Fit4Surgery het heft in eigen handen. “In 2022 hebben we het initiatief genomen tot het Deltaplan Prehabilitatie”, vertelt Van den Heuvel. “Dat is een implementatieplan voor alle patiënten die een grote operatie moeten ondergaan. Zorgaanbieders, zorgverzekeraars en de overheid werken in dit deltaplan samen.”
“Als uit de evaluatie van de verzamelde data blijkt dat prehabilitatie voor een bepaald zorgpad effectief is, dan wordt de interventie opgenomen in de basiszorg en dus vergoed. Omgekeerd geldt: heeft de interventie geen effect, dan wordt het voor die ziekte niet in de basiszorg opgenomen.” Van den Heuvel verwacht dat succesvolle prehabilitatie voor een zorgpad op deze manier binnen twee tot vijf jaar te implementeren is.
Geijkte paden verlaten
Van den Heuvel: “Het verbeteren van gezondheid hoort bij de behandeling van ziekten en prehabilitatie moet een vast onderdeel zijn van toekomstige zorg. Ik roep zorgbestuurders dan ook op prehabilitatie op te nemen in de regioplannen.”
Maar hoe belangrijk ook, prehabilitatie is voor Van den Heuvel slechts een onderdeel van een veel bredere zoektocht om Nederland gezonder te maken. “Alle mensen die je met prehabilitatie fitter maakt, zijn al ziek geworden. En zij niet alleen: we worden met z’n allen steeds zieker. Je hoort vaak dat dat door de vergrijzing komt. Maar het komt ook omdat we onszelf ziek maken door bijvoorbeeld overgewicht, roken en alcohol.”
“Per jaar geven we nu honderd miljard euro uit aan gezondheidszorg. In 2040 is dat 147 miljard. Op dit moment werkt één op de zes mensen in de zorg. Dat is in 2040 één op vier en in 2060 één op drie. De zorg zoals we die nu hebben ingericht, is niet houdbaar. Er móét iets veranderen! En dat lukt alleen als we samenwerkend van de geijkte paden af gaan.”
Van 13 tot en met 17 maart vindt de Arts en Leefstijl Week plaats. Baukje van den Heuvel is te zien en horen op vrijdag 17 maart.
