Artificial intelligence is niet meer weg te denken in de zorg. Toch klinkt het soms nog steeds een beetje als science fiction. Wat is het precies? Gaan robots ons werk overnemen? Is het een hype die weer overwaait? Pieter Jeekel, voorzitter van de werkgroep Gezondheid en Zorg van de Nederlandse AI Coalitie, over AI nu en in de toekomst.
Radiologen en pathologen kunnen dankzij AI in beeldherkenning sneller herkennen waar een probleem als kanker zit. Patiënten kunnen zelf huidvlekken herkennen via een app die hen dan adviseert wanneer ze naar de dokter moeten gaan. Ambulancezorg plant de de inzet van de ambulances in aan de hand van modellen die met hulp van allerlei data worden vormgegeven, Van data uit het verleden, over evenementen in een regio, maar ook medische data, zoals bijvoorbeeld over een griepgolf. Verder kunnen artsen dankzij de nauwkeurige analyses van röntgenfoto’s door slimme machines betere beslissingen nemen. Dat heeft weer een positieve invloed op de snelheid en kwaliteit van behandeltrajecten.
Intelligent gedrag van machines
Kortom, Artificial Intelligen (AI), ofwel kunstmatige intelligentie, is al overal aanwezig in de gezondheidszorg. Maar wat is het nu precies? “We hebben het over AI als het gaat om machines die intelligent gedrag vertonen, leren op basis van data en daarmee zelfstandige beslissingen nemen”, verduidelijkt Jeekel. “Die intelligentie kunnen wij inzetten om de gezondheidszorg te innoveren. AI is een breed begrip. Het bevat bijvoorbeeld beeldherkenning, spraakherkenning, machine en deep learing, allemaal op basis van verschillende soorten data.”
Banen wegkapen
Volgens de voorzitter van de Nederlandse AI Coalitie Gezondheid&Zorg hoeven we niet bang te zijn dat er veel banen verloren gaan door de komst van slimme machines. “AI gaat niet de intelligentie van mensen voorbij, en gaat ook niet massaal banen wegkapen. Het is een middel en geen doel. Het moet bijdragen aan de positieve zorgtransformatie die zo cruciaal is. Het helpt vooral zorgverleners om hun werk beter te doen. AI blijft versterkt mensenwerk. Systemen leren weliswaar aan de hand van data, maar de mens blijft de beslissingen nemen. Je geeft immers een machine bepaalde taken mee. De WHO heeft dan ook bepaald dat de mens onderdeel van het proces moet blijven.”
Preventie
AI kan ook helpen met preventie doordat patiënten zelf beter hun eigen gezondheid in de gaten houden. Jeekel: “Het helpt om vragen over je gezondheid te beantwoorden en symptomen te checken. Je kunt er sneller mee inschatten of je zelf een aandoening hebt. Hierdoor kun je er sneller op inspelen en complicaties voorkomen.
Vroegsignalering is bij uitstek iets dat door AI kan worden gedaan. Voordat je klachten hebt, kun je al wel een signaal krijgen dat je ergens op moet letten. Door middel van AI kun je als het ware een digitale tweeling van jezelf creëren. Doordat het systeem leert van andere mensen, kun jij tips krijgen wat je moet doen.”
Dat zulke innovatieve ‘thuisdoktersystemen’ succesvol kunnen zijn, laten voorbeelden uit andere landen zien, zoals Babylon Health in Engeland en Ping An Good Doctor in China. Bij die laatste zijn 300 miljoen mensen aangesloten.
Ook kun je met AI kijken welke medicaties het beste persoonlijk bij jou passen, zoals met hulp van een app als U-prevent. “Daar gaan we veel meer AI voor gebruiken”, aldus Jeekel. “Straks kun je helemaal aangepast op jouw leeftijd, lichamelijke en geestelijke kenmerken te horen krijgen welke medicatie het beste bij jou past.
AI en ethiek
Toch is AI nog lang niet ingeburgerd. Waar radiologie er al standaard mee werkt, heeft het in andere domeinen nog geen voet aan de grond gekregen. Dat komt omdat we met zijn allen heel voorzichtig zijn. “Dat moeten we ook wel als persoonlijke data gebruikt gaan worden. Daar moeten we goed over nadenken. Hoe werken de algoritmes? Wat doet het precies? Hoe zit het privacy technisch? Heb je alle ethische zaken op orde?”
Volgens Jeekel is dat nu de fase waarin Nederland zit. We lopen weliswaar achter op landen als Israël, de VS en Engeland, maar zullen op een gegeven moment versneld inzichten opdoen over de ethische aspecten van AI, voorspelt Jeekel. “We doen er al veel onderzoek naar samen met AI experts. Dan gaan we een inhaalslag maken. Apps als SkinVision en spraakherkenning zijn al echte veel gebruikte toepassingen in ons land.”
Algoritmes trainen
Welke uitdagingen zijn er nog te overwinnen in ons land? Vanuit de Nederlandse AI Coalitie werkt Jeekel aan betere samenwerking van alle partijen. Want daar ontbreekt het nog wel eens aan. “Om innovatie op gang te krijgen met AI moeten data toegankelijk zijn, de privacy moet kloppen en je moet er goed bij kunnen. Alleen zo kun je algoritmes trainen en uitrollen. Beschikbare data zijn er al overal. We zijn een van de meest gedigitaliseerde landen ter wereld, maar de data in ons land zijn versnipperd. Het ene ziekenhuis deelt geen data met een ander ziekenhuis. We moeten echt werken aan die beschikbaarheid.”
Transformatie van zorg
Daarnaast moeten we volgens Jeekel ook werken aan opleidingen om mensen te trainen om met AI te werken en inzichten op te doen. We moeten bovendien blijven investeren zodat startups en scale-ups verder kunnen met hun innovatie. “Als je echt verder wilt innoveren op basis van AI moet er wel wat af in de zorg, anders wordt het nog duurder. Dat is best ingewikkeld, dan heb je het echt over transformatie van de hele zorg, over geld, investeringen en subsidies.”
Nationaal groeifonds
“Via het Nationaal Groeifonds hebben we al veel aandacht en mogelijkheden. Ook is er veel aandacht uit de landen om ons heen. Iedereen wil met ons spreken over AI. Kunnen we goede innovaties uit het buitenland halen of andersom? We moeten wel samenwerken op Europees niveau. Maar dan moeten we het eerst in Nederland op orde hebben. Het is nu nog te ingewikkeld met al die verschillende instellingen. Daar werken we nu hard aan.”
