Het nieuwe jaar is amper een maand oud of de signalen op de arbeidsmarkt in de zorg springen op rood. Dat leert een rondje langs de digitale velden. Het personeelstekort loopt hard op. De loonkloof groeit. Vakbonden stappen naar de rechter. De agressie tegen zorgpersoneel loopt de spuigaten uit. De opleiding stokt. En de minister voor Langdurige Zorg belooft nog maar eens een nieuw onderzoek.
Eén op de vijf werknemers in de VVT-sector heeft vanwege de gestegen kosten van levensonderhoud te maken met loonbeslag. In een stad als Amsterdam is dat zelfs één op drie. Dat was de schokkende boodschap van GroenLinks-Kamerlid Corinne Ellemeet tijdens het recente parlementaire debat over arbeidsomstandigheden in de zorg.
Krappe arbeidsmarkt
Ook veldpartijen als ActiZ, Zorgthuisnl en vakbonden grepen in de krappe arbeidsmarkt de gelegenheid aan om voor meer loon te pleiten. In de aanloop naar het debat kregen verschillende Kamerleden het manifest ‘De medewerker op 1’ overhandigd. Hierin staan acht actiepunten die de care voor oude en nieuwe werknemers aantrekkelijk moet maken, aldus Trudy Prins, voorzitter van de ActiZ cao-onderhandelingsdelegatie, en Claudy de Koning, lid van de themacommissie Arbeid. Het voornaamste actiepunt? Structureel 1 miljard euro voor een betere beloning.
‘Vermeende’ loonkloof
Minister Conny Helder van Langdurige Zorg ziet vooralsnog geen reden om met geld over de brug te komen. Ze spreekt van consequent van een ‘vermeende’ loonachterstand en wil eerst een onderzoek laten uitvoeren. Dat kan mooi onder de vlag van het meerjarige programma ‘Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn’ (TAZ).
Te lief
ActiZ ziet een zoveelste onderzoek niet zitten en wil daarom niet langer aan het programma meewerken. Een dergelijk daadkrachtig signaal kan op steun rekenen van bestuurder Chantal Becks van De Wever. “Tot dusver hield de minister de deur potdicht. Echt potdicht”, laat ze via de socials weten. “Er is geen geld, was steeds de verklaring. Soms denk ik wel eens: zijn wij niet te lief?”
Kort geding
Die vraag moeten ook de vakbonden zich hebben gesteld. Na maanden bedelen om een financiële regeling voor de circa duizend zorgmedewerkers die door long covid hun baan zijn kwijtgeraakt, zetten FNV en CNV de minister nu voor het blok. Via een kort geding willen de bonden een compensatie van een kleine 23.000 euro per persoon afdwingen.
Agressie
De rechter krijgt het sowieso druk met aanklachten uit de zorg. Tenminste, als het voorstel van de Tweede Kamer om het doen van aangifte bij agressie te vereenvoudigen doorgang vindt. De Kamer reageert hiermee op een enquête van beroepsorganisatie NU’91 samen met het NPO Radio 1-programma Het Misdaadbureau (WNL). Hieruit blijkt dat 92 procent van de ondervraagde verpleegkundigen en verzorgenden het afgelopen jaar geconfronteerd werd met verbale of fysieke agressie.
Vast lopen
Dat zulke cijfers potentiële werknemers afschrikt, is evident. Terwijl de vraag naar nieuw personeel onverkort hoog blijft. Blijkens de nieuwste berekeningen van het Capaciteitsorgaan moeten er bijna 5.000 mensen worden opgeleid om in 2029 voldoende gespecialiseerde verpleegkundigen te hebben. Twee jaar geleden dacht het Capaciteitsorgaan nog dat 4.200 mensen zou volstaan.
“Een aantal dat toen al bij lange na niet gehaald is”, aldus Jaap Kappert, die als bestuurslid van de verpleegkundige beroepsvereniging V&VN betrokken is bij het Capaciteitsorgaan. Kappert is “geschrokken” van de ziekenhuiscijfers: “En let wel: deze cijfers gaan maar over een deel van de zorg. Het loopt op meerdere plekken vast, daarom is het noodzakelijk dat ook de personeelstekorten in andere sectoren zoals de wijkverpleging en de verpleeghuiszorg goed in beeld worden gebracht.”
Opleidingscultuur
Ziekenhuizen en opleiders moeten daarnaast ook kritisch naar zichzelf kijken, vindt Kappert. “De opleidingscultuur moet echter nog sterk verbeterd worden. Wij horen dat er onvoldoende verpleegkundigen zouden zijn om in opleiding te gaan tot gespecialiseerd verpleegkundige. Vragen de ziekenhuizen wel voldoende aan hun personeel wat de ambitie is?”
