Anja Vissers vecht al jaren tegen medicijnverspilling. Ze laat zich niet afschrikken door tegenslagen en wetgeving. En blijft kijken naar wat er wel kan. “Je gooit geen nieuwe spullen weg. Punt uit.”
De heldere ingeving van Anja Vissers in 2011 duurt drie minuten. De assistente van Service apotheek Maasdorpen in Meerlo moet voor de zoveelste keer teruggebrachte medicijnen weggooien. En daar heeft ze genoeg van. Ze bedenkt dat je de pillendoosjes in een sealbag met een temperatuurchip kunt stoppen. Zo weet je zeker dat ze goed zijn bewaard, waardoor je teruggebrachte medicijnen opnieuw kunt verstrekken.
Normaal gesproken verdwijnt zo’n ingeving weer, maar deze laat Vissers niet los. Ze zet haar idee op papier en zendt dit in voor de prijsvraag Beste Zorgidee van verzekeraar ONVZ. Tot haar verrassing wint ze in november 2011 hiermee de hoofdprijs van 10.000 euro.
Innovatieprijs
Vissers, die een greentalk houdt tijdens het duurzaamheidscongres Heel de Zorg op 14 april, gaat op zoek naar een geschikte sealbag en een chipontwikkelaar. Ze vindt Jos Geboers van ECCT in Veldhoven bereid een chip te ontwikkelen die je kunt toevoegen aan de verpakking. Opnieuw is dat een idee dat in de prijzen valt. De chip wint in 2013 de Herman Wijffels-innovatieprijs van de Rabobank.
Standaardpraktijk
In het juryrapport staat dat dit een standaardpraktijk in Nederland kan worden. Helaas is dat nog steeds onvoldoende om verspilling tegen te kunnen gaan. Want om medicijnen opnieuw te kunnen uitgeven, is een wetenschappelijke onderbouwing noodzakelijk.
Milieuschade
Vissers komt wetenschapper Charlotte Bekker op het spoor. Die promoveert op dit onderwerp in Utrecht. Tijdens het promotieonderzoek worden medicijnen opnieuw uitgegeven en de conclusie is dat het systeem prima werkt. Maar ook dat het alleen lonend is voor dure medicijnen. Vissers: “Maar onze aarde wordt er niet beter op als we de goedkope medicijnen weggooien. De vraag is ook: wat is goedkoop? Goedkoop kan duur zijn in de vorm van milieuschade.
Op een bijeenkomst van de VIG (vereniging innovatieve geneesmiddelen) ontmoet ze Jan Akkermans en Piet Berkers van Logistics Community Brabant (LCB). Deze zijn samen met het Rode Kruis bezig met een regionale pilot voor het inzamelen van retourmedicijnen, incontinentie- en verbandmaterialen. De twee kunnen de farmaceutische kennis van Anja heel goed gebruiken.
Suriname
In november 2020 gaat bij wijze van pilot een eerste zending medicatie naar Suriname. Dat land kampt met enorme tekorten die tijdens de coronacrisis dramatisch uitpakken. De zending wordt in dank aanvaard. Vissers: “Het gaf mij een geweldig gevoel toen een arts zei dat hij dankzij onze bloedverdunners weer kon opereren. Daar heb ik het allemaal voor gedaan.” Na Suriname gaan er ook medicijnen naar Panama en Sierra Leone.
Inspectie
Maar dan komt de IGJ om de hoek. Akkermans en Berkers worden uitgenodigd voor een gesprek. Hierin wordt duidelijk dat inzamelen en heruitgifte van ongebruikte, geretourneerde medicijnen wettelijk niet kan. Het project dient te worden gestaakt, wat ook gebeurt.
Vissers vindt het erg jammer. “Ik sta al dertig jaar in de apotheek en zie de ongebruikte medicijnen nog steeds de prullenbak in verdwijnen .De inspectie ziet toe op handhaving van wet- en regelgeving, dat begrijp ik. Maar het zou zo waardevol zijn als de overheid meedenkt in kansen en mogelijkheden. We moeten het tenslotte samen doen op onze aardbol.”
Zorgplein
Vissers werkt naast haar drie dagen per week in de apotheek nu ook een dag bij LCB. Ze kijkt samen met Akkermans en Berkers naar wat er wel kan. “We hebben ons voor nu gericht op verpleeg-, verzorgings- en incontinentiemateriaal. Veel zorgverzekeraars brengen het thuis voor een aantal maanden. Vaak wordt het niet allemaal gebruikt. Wij laten het ophalen en brengen het naar ons magazijn in Oosterhout. Uiteraard gaan er spullen naar Oekraïne. We gaan ook starten met het LCB Zorgplein waar iedereen de spullen voor een klein deel van de oorspronkelijke inkoopprijs kan kopen.”
Niet over nagedacht
Vissers vindt de houding van de inspectie jammer “Ik heb twee weken geleden nog iemand van VWS gebeld. Die blijft volhouden dat we geen medicijnen opnieuw mogen heruitgeven volgens de huidige wet- en regelgeving. Ook niet voor Oekraïne. Deze wet- en regelgeving is nooit bedoeld voor heruitgifte. Simpelweg omdat er nooit over is nagedacht.”
“Vanuit Nederland gaan er nu genoeg transporten met medicijnen zonder enige controle naar Oekraïne. Dat juich ik toe. Die mensen zitten in nood en wij gooien het weg. Dat is te idioot voor woorden. We gaan nu eerst verder met ons Zorgplein. Maar laten het idee van het opnieuw uitgeven van medicijnen niet varen.”
