Patiënten kunnen steeds vaker de auto laten staan dankzij zorg op afstand. Met een spectaculaire reductie van de patiëntgebonden CO2-uitstoot tot gevolg, zo leert recent Amerikaans onderzoek. Waar het aanbod van telehealth in de onderzochte regio vorig jaar explodeerde, daalde CO2-uitstoot navenant, van bijna 20 duizend ton naar iets meer dan 10 duizend ton.
Voor hun onderzoek namen Kaiser Permanente, Harvard Medical School en Brigham and Women’s Hospital de data van ruim 600 duizend poliklinische patiënten in het Noordwesten van de VS onder de loep. In de periode van 2015 tot en met 2020 verreden zij tussen thuis en ziekenhuis in totaal 312 miljoen autokilometers. In dezelfde periode steeg de bijhorende CO2-uitstoot van ruim 18 duizend ton in 2015 naar 19,6 duizend ton in 2019. Een grote kentering volgde in het coronajaar 2020, toen de emissie in een klap kelderde naar 10,5 ton. In datzelfde jaar groeide het aanbod van zorg op afstand met 108 procent.
CO2-voetafdruk
De onderzoekers kunnen dan ook niet anders dan constateren dat “de snelle en brede adoptie van zorg op afstand gedurende de Covid19-epidemie grote milieuvoordelen heeft opgeleverd”. Hoe groot die voordelen kunnen zijn, becijferde in 2019 adviesbureau Gupta Strategists. Reisbewegingen van patiënten en zorgmedewerkers vormen de op één na belangrijkste oorzaak van zorg-gerelateerde CO2-uitstoot. De sector zelf ziet nog vaak over het hoofd dat die substantieel is. Ongeveer 7 procent van de totale CO2-voetafdruk van Nederland komt op het conto van de zorg. In cijfers uitgedrukt komt dit neer op 11 megaton, bijna evenveel als de uitstoot van Tata Steel en de RWE centrale in Eemshaven bij elkaar.
Reisbewegingen
De voornaamste bron van CO2-uitstoot in de zorg is energieverbruik van gebouwen (38 procent). Reisbewegingen staan op de tweede plek en veroorzaken 22 procent van de uitstoot, aldus Gupta. Daarvan komt weer een kwart voor rekening van reizende patiënten, de overige driekwart betreft reisbewegingen van de 1,2 miljoen zorgmedewerkers.
Hoog volume
Als circa 5 procent van de medewerkers de auto zou laten staan, knabbelt de zorg eenvoudig 60 tot 70 kiloton van de uitstoot af, aldus Gupta. De impact van zorg op afstand is relatief gezien nog groter. Naar schatting kan bijna de helft van de zorg op afstand worden aangeboden. Maar omdat het veelal om laag-complexe zorg met een hoog volume gaat, kan de uitstoot van patiëntreisbewegingen met 60 tot 80 procent afnemen.
Concentratie dwingt tot reizen
Het goede nieuws is dat patiënten voor eenvoudige onderzoeken of gesprekken steeds vaker dicht bij huis terecht kunnen. Gupta noemt in dit verband de opkomst van point of care laboratoriumtesten (POCT). Deze winst dreigt te worden teniet gedaan door de concentratietendens in de zorg. Door fusies en samenwerking tussen ziekenhuizen moeten artsen en patiënten steeds vaker reizen tussen ziekenhuislocaties.
