Een sluitend klinisch antwoord op de ziekte van Alzheimer is voorlopig nog niet in zicht, maar vroegdiagnostiek kan de medische wetenschap veel leren over het beloop van de ziekte. Bovendien kan vroege opsporing de individuele patiënt en diens naasten veel ellende en verdriet besparen.
Dat zegt Wiesje van der Flier, wetenschappelijk directeur van het Alzheimer Centrum van Amsterdam UMC, in de podcastserie ‘Eerder meten, beter weten’. “Er wordt vaak gezegd: er is niks aan te doen, maar goede uitleg en goede zorg zijn belangrijk. Dan weet je als familie beter hoe er mee om te gaan en kun je bedenken welke keuzes je wilt maken.”
“Denk aan onderwerpen als wonen of een levenstestament. Een casemanager kan helpen bij toegang tot de juiste zorg, maar dan moet er wel een diagnose zijn. Daarnaast hebben we medicijnen die in sommige gevallen de ziekte kunnen vertragen.”
Vroegdiagnostiek Alzheimer belangrijk
Vroege opsporing kan ook de wetenschap belangrijke aanknopingspunten bieden, gelooft Van der Flier. “Als we iets hebben geleerd, is het dat Alzheimer in de loop van twintig tot dertig jaar ontstaat. Dementie is het laatste stadium. Dat krijg je niet van de ene op de andere dag. Nu wordt de diagnose vaak pas in een laat stadium gesteld. Dan is er al veel mis gegaan met veel verdriet. Bovendien is het daardoor ook moeilijk om patiënten te vinden die over hun ziekte kunnen vertellen.”
Tijdig opsporen
Van der Fliers uiteindelijke streven is om de hersenschade die Alzheimer veroorzaakt zo vroeg mogelijk op te sporen en idealiter te stoppen, zodat die zich niet ontwikkelt tot dementie. Vooralsnog is er geen sluitende klinische oplossing voorhanden.
Van der Flier verwacht wel dat er binnen vijf tot tien jaar medicijnen komen die soelaas bieden bij sommige vormen van dementie. “Er zijn verschillende soorten dementie, dus diagnostiek moet niet alleen tijdig, maar ook accuraat zijn. Je zult nooit één medicijn kunnen vinden. Daarom zijn we op zoek naar medicijnen voor subgroepen. We kunnen in een onderzoeksetting al wel de ophoping van eiwitten voorkomen, maar dat is vooralsnog niet klinisch relevant.”
Last frontier
De lastigheid van Alzheimer-onderzoek ligt volgens Van der Flier in het feit dat de hersenen in zekere zin ‘the last frontier’ van het menselijk lichaam vormen. “De hersenen zijn ons allermooiste orgaan, maar ook heel goed beschermd. Je kunt er moeilijk bij, of het nou is om ze te bestuderen of om medicijnen af te leveren. Daarmee staan we op achterstand ten opzichte van bijvoorbeeld oncologie en hart- en vaatziekten, waar we al grote stappen hebben gemaakt.”
Grootschalig onderzoek
Om die laatste grens te kunnen oversteken, is volgens Van der Flier meer en grootschaliger onderzoek nodig. Onder de naam FINGER-NL is het Alzheimer Centrum nu in samenwerking met Hersenonderzoek.nl een groot onderzoek gestart naar de relatie tussen leefstijlfactoren en het ontstaan en beloop van Alzheimer. Het doel is om zo een pakket van leefstijlmaatregelen te vinden die daadwerkelijk als interventie -inclusief bijhorende betaaltitel- kunnen worden aangemerkt.
De podcastreeks Eerder meten, beter weten gaat over nut en noodzaak van vroegdiagnostiek. De reeks is gemaakt door de Dutch Health Hub in samenwerking met DC Klinieken.
Naar alle afleveringen >>>
