Preventieve geneeskunde was tot voor kort vooral een zaak van pioniers als Bas Bloem en Rogier Hoenders. De persoon erachter is nog steeds een belangrijke factor bij de acceptatie van preventieve zorg. Toch zijn er steeds meer voorbeelden die de maatschappelijke businesscase van preventie onderbouwen. Anders gezegd: preventieve zorg wordt financieel volwassen.
Psychiater Rogier Hoenders maakt zich al jaren sterk voor een brede leefstijlaanpak voor ggz-patiënten. Onder de vleugels van ggz-aanbieder Lentis mocht hij in 2007 het Centrum voor Integrale Psychiatrie (CIP) opzetten. Het initiatief werd met scepsis bekeken. “Direct na de start lagen wij regelmatig overhoop met de Vereniging tegen de Kwakzalverij”, aldus Hoenders. “Gek genoeg heeft dit ons ook veel gebracht. Het dwong ons ‘het beste jongetje van de klas’ te zijn en onze aanpak zorgvuldig te onderbouwen met wetenschappelijk onderzoek. Daardoor vond die een steeds bredere ingang.”
Inmiddels telt het centrum veertig medewerkers en zijn er zo’n vijfhonderd patiënten in zorg. In 2020 verwierf het CIP het keurmerk van de Stichting Topklinische GGz. Als topklinisch centrum vindt het CIP nu overal in den lande navolging.
Therapeutische waarde
Als het om de opkomende volksziekte Parkinson gaat, is neuroloog Bas Bloem een uitgesproken voorstander van een brede aanpak, waarin ook sport en kunst een plek hebben. “Kunst laat zien dat mensen zoveel meer zijn dan hun ziekte”, aldus Bloem. Bovendien hebben zowel kunst als bewegen uitgesproken therapeutische waarde voor Parkinson-patiënten. Als wetenschapper doet Bloem hier samen met collega’s én patiënten volop onderzoek naar.
Strijd tegen landbouwgif
Hoe mooi onderzoeksprioriteiten en leefstijl kunnen samen komen, bewees het Parkinson Weekend dat Bloem vorig jaar september in Nijmegen organiseerde. Met dit feestelijke weekend wilde Bloem onderzoekers en patiënten bedanken voor hun inzet bij de strijd tegen Parkinson. Toch was het feest met een wrange bijsmaak. Het aantal Parkinson-patiënten groeit wereldwijd explosief. Volgens Bloem is het gebruik van landbouwbestrijdingsmiddelen de grote boosdoener. Zijn strijd voor een verbod stuit vooralsnog op onwil van de politiek en het agro-industrieel complex.
Gezondheidsverschillen
Zoals wel vaker het geval in de zorg, krijgen ook preventieve interventies pas tractie als er een business case is. Met het initiatief GelijkGezond wil oud-zorgverzekeraar Joris van Eijck health impact bonds (HIB’s) gaan inzetten om de structurele gezondheidsverschillen in Nederland aan te pakken.
De bijna twee miljoen Nederlanders die tot 120 procent van het minimumloon verdienen, maken één miljard euro meer zorgkosten dan de inkomensgroep daarboven. Een gemeenschappelijk kenmerk is dat ze vaak samenhangende problemen in meerdere levensdomeinen hebben. Die lopen uiteen van gezondheid en inkomen tot wonen en gezin.
“De ongelijkheid in de gezondheid in Nederland wordt steeds groter”, aldus Van Eijck. “Het lukt ons onvoldoende om mensen die hulp op meerdere levensgebieden nodig hebben, goed te helpen en de ondersteuning vanuit hun behoeften meer gezamenlijk te organiseren. Daar willen we met GelijkGezond op korte termijn iets aan doen.”
Schuldenproblematiek is geen business
UX-specialist Machiel Oskam denkt dat de principes van design thinking uitkomst kunnen bieden bij de aanpak van de schuldenproblematiek. Nu nog is de schuldenindustrie een lucratieve business die jaarlijks circa 1 miljard euro opstrijkt. “Het systeem van straffen kunnen we omdraaien naar een systeem van belonen”, gelooft Oskam. “Dan hebben we geen deurwaarders meer nodig en wordt er niet meer verdiend op vorderingen op schulden. Bedrijven kunnen zelfs veel tijd en geld besparen door te stoppen met incasseren op de oude manier.”
Veerkracht en vitaliteit
Als voorbeeld van hoe het anders kan, noemt Oskam het digitaal platform van Socialdebt. Deze non-profit fintech organisatie helpt jongeren om hun schulden op een persoonlijke en rechtvaardige manier af te lossen. “Het ‘oude incasseren’ kost veel geld, tijd en ruïneert levens”, aldus Oskam. “Socialdebt haalt de druk van de ketel door de schuld van jongvolwassenen direct aan de schuldeisers af te lossen. Het is een positieve aanpak, gestoeld op rechtvaardigheid en gericht op het vergroten van de weerbaarheid, veerkracht, gezondheid en vitaliteit van jongeren.”
Winst in euro’s
De Noord-Hollandse gemeente Wijdemeren is al weer een stap verder met de financiële doorrekening van leefstijlinterventies. Niet alleen ervaren de bewoners die deelnemen aan leefstijlactiviteiten een betere gezondheid en grotere kwaliteit van leven, ook in harde euro’s levert de aanpak winst op. Iedere euro die wordt geïnvesteerd in een gezonde wijk levert 3,90 euro op aan sociaaleconomische waarde, zo becijferde 2diabeat aan de hand van het voorbeeld van Wijdemeren.
De 5 best gelezen artikelen over Vitaliseren in 2023:
