In een snel digitaliserende zorg ontwikkelt de smartphone zich tot een onmisbaar duizend-dingen-doekje. “Of het nou alarmering is of toegang tot het ECD, de smartphone wordt steeds meer de digitale werkplek waar de zorgverlener alles mee doet”, stelt business development manager Evelien van Boxtel van systemintegrator CuraTec.
Die alomtegenwoordigheid maakt de smartphone tot een tastbaar symbool van een ontwikkeling die zich grotendeels aan het zicht onttrekt. Juist aan de achterkant van het zorgproces moeten er steeds meer digitale lijntjes met elkaar worden verknoopt om een geïntegreerde werkplek te realiseren. Sensortechnologie, alarmeringssystemen, mobiele telefonie en het elektronisch cliëntendossier om maar enkele belangrijke bouwstenen te noemen, moeten naadloos op elkaar passen.
Regie
En dat is veel meer dan een technische exercitie, benadrukt Van Boxtel. Als systemintegrator in de ouderen-, gehandicapten- en jeugdzorg is CuraTec vanzelfsprekend thuis op het gebied van mobiele telefonie, netwerken, cloud-technologie en domotica. Maar dienstverleners moeten ook het zorgproces kennen, vindt Van Boxtel. En zorgverleners moeten omgekeerd meer regie nemen over de technologie.
Integratie
“Toen we vijftien jaar geleden begonnen met systeemintegratie in de zorg moesten we vaak uitleggen wat we precies deden”, zegt Van Boxtel. “Zeker op het vlak van zorg-domotica was integratie niet bekend. Alles kwam uit één productlijn van de fabrikant. Maar wil je een goed zorgsysteem hebben, dan kun je telefonie, netwerken en domotica niet los van elkaar zien.”
Ver-van-mijn-bed-show
Nu digitale technologie diep in het primaire proces is doorgedrongen, kunnen professionals niet meer om het onderwerp heen, vindt Van Boxtel. “Techniek was een ver-van-mijn-bed-show voor de medewerker. Iemand van de technische dienst moest dat maar regelen. Nu kun je als zorgverlener digitale functies en toepassingen zelf aan- en uitzetten. Dat betekent dat je moet nadenken over de vraag hoe techniek je werk beter kan maken. Je moet als medewerker de regie over de werking van het systeem meer naar je toe halen.”
Scholing
Dat hoeft de zorgverlener wat Van Boxtel betreft niet alleen te doen. CuraTec ziet scholing en begeleiding nadrukkelijk als onderdeel van het totale dienstenaanbod. Van Boxtel: “Anders bouw je iets moois waar mensen niet meer aan durven te komen.”
Personeelskrapte
Over het waarom van een digitale werkplek hoeft Van Boxtel niet lang na te denken. “De zorg heeft enorme personeelskrapte. In het gemiddelde werkproces in de ouderenzorg kun je nog flinke winst behalen met technologie. Die personeelskrapte aan het bed zie je bovendien ook op allerlei andere vlakken. ICT wordt steeds meer de deur uitgedaan, omdat de mensen er niet voor zijn. Technische diensten worden uitgekleed. Al die functies verdwijnen in meer of mindere mate.”
Bewegingsmelder
Wil digitale technologie de belofte waarmaken, dan is een kritische evaluatie van de werkprocessen onontkoombaar, denkt Van Boxtel. Als voorbeeld haalt ze de veelgebruikte bewegingsmelder aan. Die kan professionals automatisch waarschuwen als een bewoner uit bed stapt. “Maar waarom wil je weten of iemand uit bed is? Eigenlijk wil je weten of het goed gaat. Niet of iemand uit bed is. Als iemand zelfstandig terug in bed kan, hoeft een zorgverlener ook niet te gaan kijken. Dat scheelt tijd en je hoeft niet in te breken op de privacy. Uiteindelijk wil je niet weten of iemand uit bed is, maar of iemand na tien minuten of een kwartier weer terug is.”
Slimme sensoren
Slimme sensoren kunnen hierbij helpen. Zo zijn er camera-oplossingen die middels artificial intelligence kunnen herkennen waar een bed staat of een deur is. Ook kunnen ze onderscheid maken tussen medewerkers en bewoners. Handig, want alleen in het tweede geval hoeft het systeem een alarm uit te sturen.
Koppelen met ECD
Van Boxtel ziet dergelijke systemen steeds verder integreren. “De volgende stap is dat je bepaalde info uit je zorgsysteem terugkoppelt naar het ECD. Als iemand zeven keer op een nacht uit bed is geweest wil je dat terug gemeld zien in het ECD, want misschien is er wel sprake van een blaasontsteking.”
Digitale werkplek
De koppeling met het ECD wordt ook om een andere reden steeds belangrijker. “Zorgmedewerkers die al tien jaar op dezelfde locatie werken en alle bewoners kennen, zien we steeds minder. Dus medewerkers willen bij een alarm snel informatie kunnen oproepen over medicijngebruik, wel of niet reanimeren of gedragsproblemen. Daarvoor moeten we dus nog meer naar die digitale werkplek.”
Meekijken
Om te begrijpen wat zorgverleners beweegt, kijkt CuraTec nadrukkelijk mee over de schouder van de zorgverlener. “We lopen een aantal dagen mee, vaak ook in de avonddienst. Overdag zijn er meer collega’s en de bewoners zitten in de huiskamer. Juist als iedereen naar bed gaat en je staat met één of twee mensen op een groep, moet je op de techniek kunnen vertrouwen. Bovendien blijkt wat je vooraf afspreekt niet altijd te passen. Daar kom je pas achter door mee te lopen.”
Behalve aan de ervaring van de professional hecht CuraTec ook aan het oordeel van familie, naasten, mantelzorgers en indien mogelijk cliënten. “Op het spectrum vrijheid versus veiligheid zit de familie vaak meer aan de kant van de vrijheid. Medewerkers zijn niet zelden doodsbenauwd als een gesloten afdeling dankzij digitale hulpmiddelen open gaat. Want als mensen gaan lopen, is dat hun verantwoordelijkheid.”
Privacy
Van Boxtels uitleg maakt duidelijk dat de inzet van digitale technologie fundamentele vragen oproept. Naast de kwestie van vrijheid en dwang roept ook het punt van privacy snel grote emoties op. Een aanbieder als CuraTec heeft zich vanzelfsprekend aan regels te houden, legt Van Boxtel uit. Daar horen onder meer gegevensverwerkingsovereenkomsten en data-impactanalyses bij.
De verdere discussie vindt ze bij tijd en wijle doorschieten. “Als je zegt dat je een slimme camera boven iemands bed gaat ophangen, schrikt iedereen zich eerst een hoedje. Vroeger gooiden medewerkers tijdens hun rondes drie keer per nacht een kamerdeur open. Dat vonden we normaal. Maar als het om een camera gaat. schieten we in de stress. Maar ik heb gemerkt dat er veel mogelijk is, als je het maar ruim van tevoren goed uitlegt.”
AI
Met de opmars van AI dient zich natuurlijk wel een nieuw element aan in de privacy-discussie. Het gaat niet langer alleen om het registreren van privacygevoelige informatie, maar ook om het opslaan, bewaren en bewerken hiervan. Vooralsnog gebeurt dit op het werkterrein van CuraTec volgens Van Boxtel sporadisch. “Opslaan doen we eigenlijk heel weinig. Bij zo’n camera-oplossing is het beeld na een melding nergens meer terug te vinden. En als het wel gebeurt, is dat met een reden. Bijvoorbeeld om te kijken naar het slaapgedrag van een bewoner. Dan wordt het een maatregel die netjes in dossier moet worden afgesproken en vastgelegd.”
Innovatie behapbaar maken
Naast juridische hordes kent digitale zorg van oudsher ook de nodige technologische hobbels. Beperkte interoperabiliteit is hiervan misschien wel de belangrijkste. Merkonafhankelijke softwareplatforms weten hier wat Van Boxtel betreft steeds beter op in te springen. Als ze dan toch een probleem moet aanwijzen, dan is het eerder de constante stroom van nieuwe toepassingen. Klanten dreigen zo door de bomen het bos niet meer te zien.”
“Er komen zoveel mooie, slimme sensoren op de markt. Zoveel specifieke producten, allemaal met een eigen app. Als je niet oppast, heeft de zorgmedewerker straks vijftien of twintig apps van allerlei producten. Daarom ontwikkelen wij met klanten een menukaart. Vanuit de functionele vraag kijken we wat ze eigenlijk willen weten van welke doelgroep en daar zoeken we best passende applicaties bij. O
“Om te kijken of aanpassing van het menu nodig is, doen we één keer per jaar met de klant een technology refresh. Anders ga je achter alles wat voorbij komt aanhollen en dingen in huis halen die qua beheer niet behapbaar zijn. Daar moet je van wegblijven, maar je wilt ook de innovatie niet in de weg zitten.”
Evelien van Boxtel sprak op 15 november als key note tijdens de Future Proof ICT Summit 2023.
