De uitwisseling van digitale gezondheidsdata krijgt nog voor de komende Europese verkiezingen een definitief juridisch fundament. Eind april stemt het Europees parlement over de zogeheten European Health Data Space (EHDS). Eerder deze maand ging de commissie die zich in Brussel met de regeling bezighoudt met 80 procent van de stemmen akkoord.
Door de uitslag van de stemprocedure kreeg de presentatie van het ministerie van VWS over de EHDS tijdens Zorg & ICT 2024 zowaar een actueel tintje. In een druk bezochte sessie praatte coördinerend beleidsmedewerker Roger Lim de bezoekers nog een keer kort door ontstaan en invoering van de EHDS heen.
Lim startte zijn betoog met een plaatje van de Eurostar: “Niet alleen omdat ik elke week naar Brussel moest, maar ook omdat de invoering van de European Health Data Space zo snel gaat.”
Dit laatste is beslist het geval. De eerste contouren van de EHDS werden in november 2020 onder Duits voorzitterschap zichtbaar. Door de toenmalige coronacrisis groeide het besef dat de uitwisseling van gezondheidsgegevens binnen Europees verband beter geregeld moest worden.
Gebruiksklaar wetsvoorstel
Dat er nog geen vier jaar later een gebruiksklaar wetsvoorstel ligt dat later dit jaar van kracht wordt, zegt iets over de urgentie rond digitale data-uitwisseling. De feitelijke invoering zal gefaseerd gebeuren. In 2030 moet de EHDS in al zijn facetten gelden.
Voor zowel burgers, als zorgprofessionals en leveranciers brengt de EHDS rechten en verplichtingen met zich mee. Op sommige punten zijn die nog niet volledig uitgekristalliseerd, zo bleek in Utrecht naar aanleiding van vragen uit het publiek.
Opt-out
Een veelbesproken kwestie is de zogeheten opt-out-regeling. In principe heeft iedere burger het recht om data niet te delen. Die wens kan de burger via een opt-out kenbaar maken. Daarbij geldt wel een onderscheid tussen data-uitwisseling voor primair gebruik, oftewel directe inzet voor zorgdoeleinden, en secundair gebruik, dat wil zeggen het delen van data voor onderzoek en beleid.
Beleidsvrijheid
Om alle landen binnen boord te houden en tezelfdertijd het principe van databeschikbaarheid recht te doen, hebben de EU-lidstaten op dit punt de nodige beleidsvrijheid. Dit roept weer allerhande vragen op. Wat als Nederlandse patiënt in het buitenland behandeld is? Gelden dan de opt out-regels van het betreffende land? En geldt een opt-out in Nederland automatisch voor alle Europese landen?
Ook de verplichting voor leveranciers om EPD-systemen interoperabel te maken, roept vragen op. Is dit een puur technische eis of impliceert interoperabiliteit het gebruik van open koppelvlakken en dito software? In het eerste geval zouden leveranciers financiële drempels voor uitwisseling kunnen opwerpen, maar toch voldoen aan de EHDS.
Eurostar
De politieke tijdslijn voor de invoering van de EHDS mag dan inmiddels vastliggen, de invulling vergt nog steeds fine tuning, erkende Lim. Voorlopig kunnen hij en zijn EHDS-collega’s in Den Haag hun abonnement op de Eurostar nog niet opzeggen, zo maakte de bijeenkomst tijdens Zorg & ICT 2024 duidelijk.
