Een van de oorzaken van het Europese tekort aan verpleegkundigen is de toenemende vergrijzing. De Schotse professor James Buchan formuleerde dus een tienpuntenplan om oudere verpleegkundigen te ondersteunen en zo te behouden.
James Buchan heeft jarenlange ervaring als onderzoeker, beleidsmaker, beleidsanalist en consultant voor organisaties die zich bezighouden met complexe gezondheidsvraagstukken. Zo is hij onder meer werkzaam als consultant voor de WHO en het Verenigd Koninkrijk.
Buchan is co-auteur van het beleidsrapport Sustain and Retain in 2022 and Beyond. Dat rapport verscheen in opdracht van de International Council of Nurses (ICN).
Minder uren werken
Buchan: “Het wereldwijde tekort aan verpleegkundigen stijgt al jaren. In Europa neemt het vooral toe door de vergrijzing van het verplegend personeel. De oudere verpleegkundigen hebben in de loop van hun carrière vaak aanvullende kwalificaties en vaardigheden ontwikkeld. Daardoor zijn ze moeilijk te vervangen door minder ervaren personeel.”
“Vaak willen ouderen minder uren werken. Anderen melden zich ziek of zoeken een baan buiten de zorg. Alleen met de juiste beleidsmaatregelen kunnen deze ervaren verpleegkundigen behouden blijven voor de zorg.”
Tienpuntenplan oudere verpleegkundige
In het beleidsrapport is een tienpuntenplan opgenomen waarmee zorgorganisaties aan de slag kunnen. Het doel is om oudere verpleegkundigen te behouden, te ondersteunen en om het toenemende arbeidstekort te remmen. De tien punten:
1. Peil de behoeften
Krijg inzicht in het profiel en de behoeften van de oudere verpleegkundige door middel van enquêtes, focusgroepen en analyses van de arbeidsmarkt.
2. Voorkom leeftijdsdiscriminatie
Dit geldt voor het werkproces, maar ook tijdens werving en selectie.
3. Bied flexibele arbeidsmogelijkheden
Kijk daarbij goed naar de wensen en behoeften van de oudere verpleegkundigen.
4. Zorg voor gelijke kansen
Geef oudere verpleegkundigen dezelfde toegang tot relevante leer- en carrièremogelijkheden als de jongere collega’s.
5. Kijk naar het welzijn
Hanteer een gezondheids- en veiligheidsbeleid op het werk dat het welzijn van het verplegend personeel vergroot.
6. Verminder stress en werkdruk
Herontwerp de taken van de oudere verpleegkundigen. Bied interessante en uitdagende taken om de bijdrage van oudere verpleegkundigen te optimaliseren en de zware werklast en stress te verminderen.
7. Beloon ervaring
Hanteer arbeidsvoorwaarden en een salarisstelsel op basis van de wensen en behoeften van de oudere verpleegkundigen, waarbij ervaring wordt beloond.
8. Maak ze mentor
Ondersteun en stimuleer oudere verpleegkundigen in hun rol als mentor of leermeester van jongere generaties verpleegkundigen.
9. Zorg voor een soepele overdracht
Bereid collega’s voor op het vertrek van oudere verpleegkundigen door middel van kennisoverdracht en leiderschapsontwikkeling.
10. Plan het pensioen
Bied mogelijkheden voor pensioenplanning en flexibele pensioenvoorzieningen voor de oudere verpleegkundigen.
Data vergaren
Buchan: “Een van onze beleidsaanbevelingen is dat elk land een inventarisatie moet maken. Hoeveel oudere verpleegkundigen hebben een burn-out, hoeveel denken erover om vroegtijdig te stoppen met werken of willen minder uren gaan werken?”
“Zo krijgen we een idee van de omvang van het probleem. En kunnen we de juiste beleidsmaatregelen nemen. Als we niet over dergelijke data beschikken, schieten we blindelings in het rond. We richten ons dan niet op de juiste oplossingen voor de juiste uitdagingen.”
Overheid aan zet
Buchan beaamt dat het niet altijd makkelijk is om cruciale beslissingen te nemen in een zorgsector waar verschillende partijen met eigen belangen aan tafel zitten. “Op nationaal niveau dient de overheid het voortouw te nemen. Zij zijn uiteindelijk verantwoordelijk voor de gezondheid van de bevolking. Maar de regering moet samenwerken met verschillende belanghebbenden, waaronder de beroepsvereniging voor verpleegkundigen, het onderwijs en de vakbonden.”
“Zij moeten deel uitmaken van het rondetafelgesprek om tot een goed doordachte, goed gefinancierde en goed gecoördineerde oplossing te komen. In de praktijk zijn er vaak meningsverschillen, maar die zijn op te lossen. Hoe meer data en onderzoek het besluitvormingsproces ondersteunt, hoe beter dat is.”
