Wist je dat augmented reality ook op je smartphone en tablet werkt? Met de juiste apps hebben patiënten en zorgmedewerkers er zo dus ineens een extra hulpmiddel bij. Het is onder andere een manier om kostbare medische kennis te delen.
Virtual reality (VR) is immersief. Met een VR-bril op voelt het alsof je ergens anders bent. Een patiënt kan bijvoorbeeld een virtueel bos bezoeken en zo ‘ontsnappen’ aan een behandeling in het brandwondencentrum.
Augmented reality (AR) werkt anders. Die techniek vult de realiteit aan. In veel gevallen is er ook geen speciale bril nodig, enkel een smartphone of tablet. De camera van dat apparaat scant de omgeving en begrijpt en herkent die. vervolgens vult een AR-app het beeld aan met digitale filters of lagen, zoals teksten, video’s, animaties of 3D-modellen. Dit alles is te bekijken op het scherm van het mobieltje of de tablet.
Honderden handleidingen
Een eenvoudige vorm van AR werkt door middel van een QR-code. Na het scannen hiervan volgt automatisch een actie van de AR-app. De ARNA-app laat bijvoorbeeld snel en eenvoudig gebruiksaanwijzingen van zorghulpmiddelen zien. “Verpleeghuizen en instellingen gebruiken honderden technisch-medische hulpmiddelen en er komen steeds meer nieuwe innovaties op de medewerkers af”, zegt David de Jong, één van de makers van ARNA. “Er is geen tijd voor een mini-cursus en die collega die het apparaat wel kent, heeft het ook druk.”
Kostbare tijd
Naar schattig zijn medewerkers nu zo’n vier uur per maand kwijt met het opzoeken of navragen van de juiste instructies. ARNA voorziet daarom alle apparatuur van een QR-code en de app laat na het scannen hiervan direct de handleiding zien. Foto’s, video’s en visuele aanwijzingen maken de informatie ook geschikt voor thuiszorgmedewerkers en mantelzorgers.
Een ander probleem is het vinden van bepaalde apparaten, zeker in grotere instellingen. Zo lijkt de tillift altijd zoek. ARNA ‘trackt’ daarom de apparaten en laat op een kaartje zien waar ze zijn. Aan de hand van de data die de app verzamelt, kan een zorginstelling meteen onderzoeken welke apparaten waar het vaakst worden ingezet en zo bepaalde processen optimaliseren, bijvoorbeeld met een vaste, juiste plek voor die tillift.
Beeldbellen met medische aanwijzingen
AR kan ook digitale filters toevoegen tijdens beeldbellen. Dit maakt het mogelijk om betere zorg op afstand te bieden. Een hulpverlener belt simpelweg (met videoverbinding) met een arts en toont via de camera de situatie. Met AR kan de arts vervolgens aanwijzingen geven op het scherm van de hulpverlener. In beeld verschijnt bijvoorbeeld een virtuele naald van een infuus. De arts kan hiermee precies laten zien hoe, waar en onder welke hoek die ingebracht moet worden.
Een voorbeeld van deze AR-toepassing is MedAssist Live. “Dit is beeldbellen 2.0”, zegt arts Remko Huigen, één van oprichters. “Schaarse expertise wordt op deze manier efficiënter ingezet en het bespaart tijd. Nog belangrijker: de patiënt of cliënt wordt sneller geholpen.”
Pilots en toepassingen
Op dit moment lopen er drie pilots met de app. De Haagsche Hogeschool test en verkent de app in de thuiszorg. Humanitas in Rotterdam probeert de app voor triage en voor onderzoek op afstand om zo wondverpleegkundigen en specialisten in de ouderenzorg effectiever en efficiënter in te zetten. Een leverancier van medische hulpmiddelen gebruikt de live app voor een betere communicatie tussen het hoofdkantoor en de winkels bij vragen over support en onderhoud. Op termijn kunnen winkels zo ook cliënten thuis helpen.
‘Telehealth’ is in allerlei situaties inzetbaar, bijvoorbeeld op moeilijk toegankelijke of afgelegen locaties, zoals in de scheepvaart. Ook mantelzorgers zijn op deze manier te ondersteunen. Binnen een ziekenhuis kunnen artsen en verpleegkundigen onderling hun kennis sneller en beter delen via beeldbellen met AR.
AR-spelletjes voor een operatie
Een andere mooie combinatie is die van AR met games, dat bewees Pokémon GO al. Verschillende ziekenhuizen bieden interactieve spelletjes aan als afleiding voor kinderen.
Het Meander Medisch Ziekenhuis maakt gebruik van de AR-‘StoryWall’. Hiervoor is de gang naar de operatiekamer bekleed met een speciaal AR-behang en omgetoverd tot een jungle. Als een kind de camera van een tablet op de muur met het behang richt, herkent de bijbehorende app de figuurtjes en laat ze tot leven komen. Zo wordt het kind door een vrolijk oerwoud naar de operatiekamer gebracht.
In het Wilhelmina Kinderziekenhuis in Utrecht spelen patiëntjes met een WKZ-maatje, een AR-aap of tijger. Het maatje komt in beeld door puzzelstukjes te scannen. Het dier vertelt dan moppen en verhalen. In het ziekenhuis zijn acht van dit soort puzzelstukjes te vinden.
AR-brillen
Speciale brillen, zoals Hololens, Magic Leap en Apple Vision Pro maken AR handsfree en nog interactiever. Met zo’n bril lijkt digitale informatie in het luchtledige te hangen. Dit doet denken aan een hologram, maar dat is een andere techniek. Met handgebaren zijn de beelden te manipuleren en is er bijvoorbeeld in te zoomen. Omdat je met een AR-bril de omgeving nog steeds ziet, in tegenstelling tot een VR-bril, kun je er vrij mee bewegen.
Holomoves gebruikt een bril in combinatie met AR-spelletjes, om revaliderende patiënten aan te moedigen hun fysio-oefeningen te doen. Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) gebruikt de speciale brillen om 3D-beelden van MRI-scans te bekijken ter voorbereidingen op hersenchirurgie.
De hoop is om de brillen straks ook tijdens operaties in te zetten. De AR-brillen en bijbehorende apps zijn nog volop in ontwikkeling.
