Dit artikel is geschreven in samenwerking met Baxter
Doorligwonden vormen een groeiend probleem. Ze leiden niet alleen tot pijn en ongemak bij patiënten, maar ook tot hoge zorgkosten. Inge Koopmans, therapy specialist bij Baxter, deelt effectieve therapieën om doorligwonden te voorkomen en behandelen.
Als therapy specialist geeft Koopmans klinische trainingen over producten voor decubituspreventie. Ze richt zich daarbij vooral op verpleegkundigen, zodat zij de producten optimaal kunnen toepassen in de praktijk. Ook biedt ze advies op maat over de positionering en wisselligging van patiënten met complexe doorligwonden. “Voordat ik als therapy specialist aan de slag ging, heb ik tien jaar als IC-verpleegkundige in verschillende ziekenhuizen gewerkt. Daar heb ik veel patiënten met doorligwonden gezien. De kennis die ik in die tijd heb opgedaan, helpt me om casussen goed te begrijpen en passend advies te geven over anti-decubitustherapie.”
Decubitus groeiend probleem
Decubitus vormt volgens Koopmans een toenemend probleem. “Mensen worden ouder en blijven langer thuis wonen. Veel patiënten hebben bij opname in een ziekenhuis al doorligwonden, omdat ze met meerdere medische problemen kampen. Ze zijn minder mobiel en hebben vaak een slechte voedingstoestand en bloedcirculatie. Dat zijn allemaal factoren die het risico op decubitus vergroten en wondgenezing bemoeilijken.”
Doorligwonden
Decubitus is een ernstige beschadiging van de huid of het onderliggende weefsel die vooral ontstaat bij mensen die zelf moeilijk van houding kunnen veranderen. Door langdurige druk op bepaalde plekken, krijgt het weefsel onvoldoende zuurstof en voedingsstoffen. Dit resulteert in doorligwonden: rode plekken, blaren en wonden en uiteindelijk zelfs afsterving van de huid. Decubitus wordt geclassificeerd in vier categorieën, oplopend in ernst.
“Zeker als je ziek bent, is je huid heel kwetsbaar”, legt Koopmans uit. “Soms ziet een wond er aan de buitenkant vrij onschuldig uit, terwijl het weefsel eronder ernstig beschadigd is. Zo’n wond geneest heel moeizaam, vooral bij zieke mensen. Soms is er zelfs een operatie nodig om de wond weer goed te kunnen sluiten. Het is een complex probleem.”
Preventie
Preventie en snelle behandeling van decubitus zijn cruciaal, benadrukt Koopmans. “Zo zijn ernstige doorligwonden te voorkomen. Daarnaast drijft decubitus de zorgkosten op, doordat patiënten langer in het ziekenhuis blijven en extra medicatie, verbandmaterialen en revalidatie nodig hebben.”
“Verpleegkundigen hebben de verantwoordelijkheid om decubitus zoveel mogelijk te voorkomen en bestaande doorligwonden zo goed mogelijk te helpen genezen. Hiervoor is het belangrijk dat ze elke vier uur wisselligging toepassen of de patiënt mobiliseren. Bij wisselligging leg je de patiënt in een andere houding om de druk op kwetsbare lichaamsdelen te verminderen. Mobiliseren betekent patiënten in beweging houden, bijvoorbeeld door hen van het bed naar de stoel te laten lopen. Door het personeelstekort is het voor verpleegkundigen helaas steeds vaker een race tegen de klok om deze maatregelen op tijd uit te voeren.”
Passende oplossing
Koopmans denkt graag mee over passende oplossingen voor complexe casussen. “Samen met een wondverpleegkundige bespreek ik de casus: hoe oud is de patiënt? Wat is zijn of haar gewicht? Hoe staat het met de voedingstoestand en mobiliteit? Ik vraag ook naar de behandelingen die al zijn toegepast. Vervolgens geef ik een advies over de positionering of wisselligging van de patiënt.”
Hybride matras
Er komen steeds meer producten op de markt die helpen bij het voorkomen van decubitus en het verergeren ervan. Koopmans noemt hybride matrassen als voorbeeld. “Deze kunnen we inzetten bij beginnende decubitus. Ze hebben een basis van schuim, net als gewone matrassen, maar zijn heel snel om te schakelen naar een alternerend matras dat van druk wisselt. Zo wordt de druk op kwetsbare huidgebieden minder.”
“Verpleegkundigen hoeven de patiënt niet naar een ander bed te verplaatsen. De motor om luchtcellen op te blazen is geïntegreerd in het matras. Er is alleen een stopcontact nodig. Met één druk op de knop zet je het statische matras om naar een luchtmatras. Dat levert veel tijdswinst op.”
Microclimate management
Als de decubitus verder gevorderd is, worden vaak andere therapieën toegepast. Matrassen met microclimate management reguleren de temperatuur en vochtigheid rond de huid, wat essentieel is om (verergering van) decubitus te voorkomen. Warmte en vocht, of het nu huidvocht, wondvocht, zweet of urine is, maken de huid kwetsbaarder voor doorligwonden. Matrassen met microclimate management bevorderen de luchtcirculatie en voeren vocht af, zodat de huid droger en koeler blijft. Dit vermindert de kans op huidbeschadiging en ondersteunt het herstel van bestaande wonden.
Continu laterale rotatie therapie
Daarnaast zijn er matrassen met continu laterale rotatie therapie. Deze kantelen langzaam van de ene naar de andere kant, wat de druk op verschillende delen van het lichaam verlicht. Koopmans: “Bij alle therapieën blijft het belangrijk dat verpleegkundigen elke vier uur de wisselligging toepassen. De matrassen ondersteunen daarbij. Ze maken het werk van de verpleegkundigen gemakkelijker.”
Samen levens redden en verlengen
Koopmans verwacht dat verpleegkundigen de komende jaren veel uitdagingen zullen tegenkomen. “Tegelijkertijd staan de ontwikkelingen niet stil. Nieuwe producten en technieken kunnen de zorg verbeteren en het werk van verpleegkundigen verlichten. Het is fijn om daar mijn steentje aan bij te dragen.”
“Als een therapie goed werkt en de conditie van de patiënt daardoor verbetert, hebben we iets moois bereikt. Dan hebben we de kwaliteit van leven van de patiënt verbeterd. En als patiënten dankzij de juiste therapie eerder naar huis mogen en hun leven weer op kunnen pakken, hebben we de missie van Baxter vervuld: samen levens redden en verlengen.”
