Even weg uit het ziekenhuis en lekker buitenspelen, zelfs als een kind in isolatie ligt. Het virtual reality-project PlaygroundVR maakt het mogelijk. Deze virtuele speeltuin biedt jonge patiënten afleiding, ontspanning en een gevoel van controle. Zes Nederlandse ziekenhuizen maken er inmiddels gebruik van.
Virtual reality verplaatst je naar een andere omgeving en in een ander lichaam. In die virtuele omgeving zie en hoor je in 360-graden, net als in de echte wereld. En je kunt er van alles doen. PlaygroundVR gebruikt deze techniek voor kinderen in het ziekenhuis. Het verplaatst ze naar een vrolijke, virtuele speeltuin en in een gezond lichaam. In het echt liggen de kinderen in een ziekenhuisbed. Virtueel zijn ze aan het spelen, klimmen en rondlopen. Samen, want ze bezoeken de virtuele speeltuin met één van de ouders, een broertje of zusje of een leeftijdsgenootje dat even verderop in een andere ziekenhuiskamer ligt. Via de bril praten ze met elkaar.
Dat sociale aspect is extra belangrijk voor patiënten die in isolatie liggen. Met virtual reality kunnen ze ontsnappen aan de realiteit. Jason Fredrick van Eunen, één van de oprichters van PlaygroundVR: “Een meisje had beide benen gebroken door een aanrijding. Na een bezoek aan de virtuele speeltuin zei ze: ‘het was alsof ik even niet in mijn rolstoel zat’.”
Vermaak
De virtuele speeltuin is een vorm van vermaak die voor kinderen tussen de vijf en de twaalf jaar. Het team van PlaygroundVR claimt niet dat de tool stress of pijn verlaagt. Dat is ook niet onderzocht. “Toch gebruiken ziekenhuizen het soms wel als een soort interventiemiddel”, zegt Van Eunen.
De VR-bril bleek bijvoorbeeld een uitkomst toen de operatie van een patiëntje werd verzet. Het meisje moest een half uur langer wachten. In de virtuele speeltuin vond ze afleiding. “Anders lag ze daar maar naar de klok te kijken. Nu was de tijd volgens haar zo voorbij.” Een ander voorbeeld is Sven. Dit jongetje keek erg op tegen zijn behandeling met infuus. Verplegers gaven hem en zijn moeder allebei een VR-bril zodat ze konden spelen. Dat hielp. Nu vond hij het achteraf allemaal wel meegevallen.
Toch werkt dit niet altijd zo. Sommige kinderen willen tijdens een behandeling zien wat er gebeurt. Ze vinden het eng dat de bril ze volledig afsluit. Dan is het beter de speeltuin alleen voor én na de behandeling in te zetten.
Vrij spelen
In de speeltuin zijn geen spelletjes te vinden. Er hangt nergens een scorebord. Het is buitenspeel-omgeving; een fantasieveld met gras, bomen, een rivier met een brug en een grote klimtoren. Her en der liggen ballen, stokken en pionnen. Alles heeft vrolijke kleuren en op de achtergrond klinken vogels, water en muziek. Een controller maakt het mogelijk om rond te lopen en ballen te pakken en te gooien. Kinderen kunnen zelf bepalen wat ze doen.
“De één maakt een doel met de pionnen”, zegt Van Eunen. “De ander kijkt hoe snel hij alle ballen in het water kan gooien. En volwassenen vragen zich af vaak wat ze moeten doen. Die hebben een trigger of quest nodig om geactiveerd te worden. Kinderen zijn van nature nog vrije spelers.”
Het team koos voor deze vrije speelomgeving na overleg met speelpedagoog en onderzoekster Lisette van der Poel. Zij hielp bij de ontwikkeling. Volgens haar is het belangrijk dat kinderen hun eigen spelletjes en regels mogen verzinnen. Dat geeft ze een gevoel van controle, iets wat ze juist zo missen tijdens een opname.
Kinderen mogen ook zelf bepalen wie ze zijn. Na het opzetten van de VR-bril kiezen ze eerst een avatar. Dat kan een hond, kat, konijn of ander dier zijn. Dan moet twee patiëntjes elkaar eerst zien te vinden in de speeltuin: ‘Ik ben bij de brug, kom ook hierheen’. Het blijkt een mooie ijsbreker.
Crowdfunds en tablets
Zes Nederlandse ziekenhuizen bieden PlaygroundVR aan. Die hebben allemaal hun eigen speeltuin. Alleen patiënten en bezoekers van dat ene ziekenhuis kunnen daar spelen. In de toekomst wordt het ook mogelijk om kinderen vanuit verschillende ziekenhuizen samen te laten spelen.
In de zes ziekenhuizen worden de brillen bijna dagelijks gebruikt, een beetje afhankelijk van de bezetting. Om te voorkomen dat kinderen te lang met VR spelen, duurt een sessie standaard twintig minuten. Zo is het geprogrammeerd. De controller en app zijn eenvoudig in het gebruik. De begeleiding kost medewerkers weinig extra tijd.
De kosten zijn soms wel een struikelblok. De zorginstelling moet zelf de brillen aanschaffen. Daar komen de servicekosten van de applicatie nog bij en meestal is virtual reality niet opgenomen in het budget. Daar zijn wel creatieve oplossingen voor te bedenken. Crowdfunds bekostigden bijvoorbeeld de VR-brillen en licenties van PlaygroundVR voor Ziekenhuis St. Jansdal en het Sophia Kinderziekenhuis- Erasmus MC.
Kinderen met handicap
Op dit moment wordt de speeltuin alleen ingezet op de kinderafdeling van het ziekenhuis. In de toekomst hoop Van Eunen de speeltuin ook toegankelijk te maken voor kinderen met een handicap. “Dat vraagt om een andere benadering. Als een kind motorisch beperkt is, kan het namelijk moeilijker omgaan met een controller. In dat geval is er een andere besturing of een ander soort joystick nodig. Daar zijn zeker oplossingen voor en die moeten we bekijken.”
De speeltuin wordt binnenkort wel bereikbaar via de tablet, die nog makkelijker in het gebruik is. Deze optie maakt het ook voor familie mogelijk om vanuit huis af te spreken voor een speeldate. En omdat ziekenhuizen vaak al tablets hebben, kunnen er straks meer kinderen buitenspelen vanuit hun ziekenhuisbed.
VR-apps voor de zorg
Zelf de virtuele speeltuin bezoeken? Voor zorginstellingen zijn er demokoffers te leen met twee VR-brillen en de applicatie van PlaygroundVR. En kijk ook eens naar de andere mogelijkheden. VR wordt namelijk veel vaker ingezet; voor ontspanning van IC-medewerkers, als pijnbestrijder, ter voorbereiding op een opname en bij angst en fobie therapie. Daarnaast is het een trainingsmiddel. Omgaan met patiënten met dementie en zelfs bepaalde operaties zijn virtueel te oefenen.
De apps voor deze toepassingen worden wereldwijd door verschillende makers aangeboden. Ze zijn nog niet allemaal verzameld in één grote VR-app store zoals je die kent van mobiele telefoons. In Nederland heeft SyncVR wel het grootste aanbod VR-apps voor de zorg. Daar vind je PlaygroundVR ook.
