De Tweede Kamer roept het kabinet op om nut en noodzaak van prehabilitatie scherp te onderzoeken. Mocht er voldoende bewijs zijn voor de effectiviteit, dan moet het kabinet dit snel vertalen in beleid én een betaaltitel voor prehabilitatie, vindt de Tweede Kamer. Scheidend NZa-voorzitter Marian Kaljouw toont zich sceptisch.
Prehabilitatie is het vooraf fit maken van patiënten die een operatie moeten ondergaan. Volgens voorstanders heeft prehabilitatie positieve effecten voor zowel de patiënt als voor de zorg. Zo verbetert de fysieke conditie van de patiënt voor, tijdens en na een operatieve behandeling. Dit leidt tot betere uitkomsten en dito patiëntervaring. Betere uitkomsten betekenen minder complicaties, minder ligdagen en minder ongeplande heropnames. Daarmee wordt druk op de zorg verlaagd en worden onnodige ziekenhuiskosten uitgebannen.
Kwaliteit van leven
Naast een sneller en beter herstel van de patiënt, versterkt prehabilitatie de autonomie en betrokkenheid van de patiënt bij de behandeling. Dit draagt weer bij aan de kwaliteit van leven op korte en langere termijn.
Onderzoek bundelen
Het probleem is dat de initiatieven op het gebied van prehabilitatie veelal versnipperd zijn. Dit maakt het lastig om de merites van prehabilitatie vast te stellen. VVD-Kamerlid Judith Tielen roept daarom in haar motie allereerst op de uitkomsten van lopende prehabilitatie-pilots via de NZa-beleidsregel Innovatie te bundelen. Ook zou het kabinet eenduidige doelstellingen moeten formuleren.
Betaaltitel prehabilitatie
Daarnaast zou het kabinet er samen met zorgverzekeraars voor moeten zorgen dat zorgaanbieders prehabilitatie-pilots van anderen kunnen gebruiken voor eigen pilots of protocollen. Zodra er voldoende bewijs ligt dat prehabilitatie effectief is, moet het kabinet dit vertalen beleid en bekostiging. Met de Kamermeerderheid voor de motie, komt een betaaltitel en daarmee structurele financiering een stap dichterbij.
Groot effect
De Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU), de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF), de Patiëntenfederatie, de Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD) en Fit4Surgery reageren verheugd op de Kamermotie. Deze partijen pleitten eerder in een brief aan de Tweede Kamer om programma’s die patiënten fit maken voor een operatie te vergoeden. Voor Baukje van den Heuvel, gastro-intestinaal chirurg in het Radboudumc en programmaleider van Fit4Surgery, staat het effect van deze programma’s buiten kijf: “Sinds antibiotica heeft geen enkele interventie zo’n groot effect gehad op complicaties.”
Versnellen
Fit4Surgery laat in een reactie weten ‘erg blij’ te zijn met de Kamermotie. “Verruiming van de structurele bekostiging is hard nodig om prehabilitatie voor iedereen beschikbaar te maken. Door huidige problemen met de bekostiging ontstaat een enorm langdurige testfase. Zo’n langdurig testproces vergroot de gezondheidsongelijkheid. Als maar een select aantal patiënten de voordelen kan ervaren, is er ook een grote groep patiënten die een betere behandeluitkomst misloopt. Fit4Surgery heeft zorgvuldig testen hoog in het vaandel, maar gezien de urgentie van de transitie willen we dat ook binnen een korte tijd doen. We hopen dat deze motie helpt versnellen.”
Scepsis bij NZa
Ondanks de positieve geluiden, is verdere opschaling van prehabilitatie geen vanzelfsprekendheid. Hoewel scheidend NZa-voorzitter Marian Kaljouw het principe van prehabilitatie toejuicht, toont ze zich in de Volkskrant ook sceptisch over de gevolgen. Prehabilitatie is volgens haar zinloos als de vrijgekomen mensen en middelen worden ingezet voor onnodige zorg.
“Wij weten dat mensen die een buikoperatie moeten ondergaan erbij gebaat zijn als zij worden geholpen met sport, gezond eten, en stoppen met alcohol en roken”, aldus Kaljouw. “Ze gaan fitter de operatie in en komen dus fitter de operatie uit. Gemiddeld kunnen zij twee dagen eerder naar huis. Dat kan 200.000 ziekenhuisdagen per jaar schelen. Dat staat gelijk aan een ziekenhuis met 548 bedden! Je zou zeggen ‘morgen mee beginnen’. En zorgverzekeraars mogen alleen buikoperaties inkopen als er zo’n ‘prehabilitatie’-programma aan vastzit. Maar wat gebeurt er dan? Ziekenhuizen gaan het opvullen met andere zorg. […] Dan zitten we met verdubbelde kosten, een heleboel zorg die niet nodig is en ziekenhuizen die antisnurkpoli’s openen.”
