In spelvorm technische snufjes ontdekken die de thuiszorg vergemakkelijken voor de patiënt én de zorgmedewerker. Binnen het lectoraat ICT-innovaties in de Zorg van Windesheim is hiervoor Mix & Match ontwikkeld. Dit spel brengt zorgprofessionals in gesprek over de inzet van technologie in de thuiszorg. Met oplossingen van voorleessoftware tot op afstand bedienbare zonwering en van sociale robot tot een medicijnhorloge.
Door Nadine Folkers
‘Hoe zou je bij eenzaamheid of sociaal isolement zorgtechnologie in kunnen zetten?’ staat er op een van de zorgprobleemkaarten in het spel. Maar ook: ‘Op welke manieren kan zorgtechnologie mantelzorgers ondersteunen?’
In totaal zitten er 22 zorgproblemen in het spel waar 41 kaarten met uiteenlopende zorgtechnologieën aan te koppelen zijn. Inzet van beeldbellen of een robotdier bijvoorbeeld bij eenzaamheid of gebruik van een plan-app of huisautomatisering om mantelzorgers te ontlasten. Daarnaast bevat het spel 54 verdiepende vragen die zorgverleners aan het denken zetten of discussie op gang kunnen brengen.
Vooroordelen
Tiny Pilat is trainer en ontwikkelaar bij de Vegro Academie. Die organisatie gebruikt in de training Mindset op zorgtechnologie het Mix & Match-spel. Pilat: “Ik merk dat zorgmedewerkers nieuwsgierig zijn naar zorgtechnologie, maar ook zo nu en dan nog vooroordelen hebben. Sommigen zijn bang dat hun werk overbodig wordt. Het spel helpt om inzicht te krijgen in de mogelijkheden van zorgtechnologie. Bewustwording van welke artikelen en producten er zijn en hoe je die inzet bij welke diagnostiek vind ik ontzettend belangrijk.”
Rollenspel
Pilat herinnert zich een rollenspel dat ze speelde met Mix & Match. Zij speelde de rol van een ouder met een lichte vorm van dementie. De andere deelnemers van het spel hadden uitgezocht dat de inzet van leefstijlmonitoring handig zou zijn, zodat zorgmedewerkers, mantelzorgers en familieleden digitaal inzicht hadden in het welzijn van de patiënt. “Er ontstond een mooie discussie. Als patiënt vond ik het maar bemoeizuchtig en wilde ik niet dat iedereen maar alles van mij kon zien. Dus reageerde ik afwijzend op de inzet van deze technologie. Tot de deelnemers aan het spel gingen doorvragen naar mijn behoefte en ik de wens uitte zolang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen. Toen ze uitlegden dat dat kon dankzij de inzet van leefstijlmonitoring, was ik om.”
Digitale scholing
Nelleke Ensink werkt bij TSN Thuiszorg in het Groningse Leens. Als regisserend wijkverpleegkundige stuurt ze een team van collega’s aan en bewaakt ze de kwaliteit van zorg binnen haar team. Door een digitale scholing leerde ze werken met het spel Mix & Match. Ensink: “We zijn nog weinig met zorgtechnologie bezig, op het gebruik van een medicatie-app of automatische medicijndispenser na.”
“Zeker door corona merk je dat we vaak kiezen voor de makkelijke weg: snel zorg leveren die vertrouwd is voor ons en de cliënt. Voor het inzetten van zorgtechnologie is tijd nodig, om cliënten te overtuigen en soms nieuwe vaardigheden te leren en om medewerkers mee te krijgen in het bieden van andere zorg. Daar kan dit spel zeker bij helpen.”
Ze wil het spel graag inzetten binnen haar team. “Ik vond het tijdens het oefenen heel verhelderend om van andere zorgprofessionals te horen welke technologie ze zien voor welk probleem. Ik denk dat de tijd kunnen nemen voor zo’n uitwisseling aan de hand van een spel heel waardevol is.”
Toch ziet ze ook haken en ogen. “Wij werken vooral met een oudere doelgroep. Die zijn niet opgegroeid met computers en het kost soms veel tijd om daarin nieuw gedrag aan te leren. En vaak komen we toch al langs, dus waarom zouden we dan overstappen op technologische ondersteuning? En dan is er nog de financieringskwestie: vaak is er voor zorgtechnologie een internetaansluiting nodig en een tablet of een robot kosten ook geld.”
Tussenfase
Voor Ensink voelt het alsof ze met haar team in een tussenfase zit. “Ik zie de noodzaak en het gemak dat we ervan kunnen hebben, maar het ontbreekt hoofdzakelijk aan tijd om ons hier goed in te verdiepen en cliënten bij wie zorgtechnologie uitkomst biedt, mee te nemen in deze vernieuwing. Het begin is er echt wel, hoor. Gespreksvoering met bijvoorbeeld cliënten en mantelzorgers doen we al zoveel mogelijk digitaal. Dat scheelt een hele hoop. En wat we op korte termijn willen inzetten, zijn tablets voor mantelzorgers. Nu belt een cliënt naar de mantelzorger met een onduidelijk verhaal, waardoor de mantelzorger bezorgd is en die belt vervolgens naar ons, waarop wij langs gaan. Als de mantelzorger via een tablet kan zien hoe de cliënt erbij zit en beter kan inschatten wat er aan de hand is, is onze inzet soms helemaal niet nodig.”
Nieuwe hulpmiddelen inzetten
Liset Reinders werkt als regisserend wijkverpleegkundige bij TSN in Groningen. Ze heeft twee keer met het Mix & Match-spel gewerkt. Ook zij zette wel eens een medicijndispenser en een personenalarm met valsensor, maar veel meer nog niet. Het spel bood haar een inkijkje in de mogelijkheden van zorgtechnologie, waardoor ze na afloop onder haar cliënten ook een nieuw hulpmiddel inzette.
“We hebben de BBrain voor een cliënt aangevraagd. Dat is een tablet waarop wij vanaf de computer afspraken in kunnen zetten. Om 7.00 uur neemt u medicatie, om 8.00 uur komt de thuiszorg om u te wassen, om 10.00 uur gaat u koffiedrinken. Door middel van een signaal of het voorlezen van de taak wordt de cliënt geïnformeerd, wat zorgt voor structuur.”
Reinders kreeg tijdens het werken met Mix & Match een casus voorgelegd met een zorgprobleem waarbij zij met haar team alle kaarten met hulpmiddelen moest selecteren die passend zouden zijn. “Toen kwam ik erachter dat er ook hulpmiddelen zijn die ik nog niet kende. Het werken met dit spel zette me aan het denken. De inzet van zorgtechnologie wordt steeds belangrijker. Zodra iemand in zorg komt bij ons, kijk je steeds vaker naar welke middelen je kunt gebruiken om de inzet van personen te vervangen, terwijl je toch goede zorg wilt leveren. Dan is het belangrijk dat zowel mijn team als ik weten wat er mogelijk is.”
Olievlek
Pilat hoopt dat zorgmedewerkers die het spel een keer gespeeld hebben, het blijven gebruiken. “Er zijn zoveel spelopties, zeker met de verdiepings- en discussievragen erbij. De situatie in de zorg is zorgelijk. De noodzaak van technologie wordt steeds duidelijker, mede doordat het aanbod verzorgenden ten opzichte van de zorgvragers een groot hiaat laat zien. Als je nu kunt bijdragen door met Mix & Match een olievlek te creëren waarin zorgtechnologie wordt omarmd, kunnen we de zorg echt anders gaan inrichten.”
Ze vervolgt: “Iemand die het lastig vindt zorgtechnologie in te zetten, omdat ‘ie bang is dat ‘ie zijn baan verliest? Die geef ik altijd mijn telefoonnummer. ‘Bel me maar als jij je baan kwijtraakt. Dan betaal ik je laatste maandsalaris’, zeg ik dan. Dat gaat namelijk niet gebeuren. Je blijft als zorgmedewerker keihard nodig. De inzet van zorgtechnologie kan je ondersteunen, zodat jij je kunt richten op wat echt belangrijk is.”
Dit artikel is geschreven in opdracht van het lectoraat ICT-innovaties in de Zorg van hogeschool Windesheim.
